4.2. Informatie verwerven (voor een levensbeschouwelijk onderzoek)
Informatie kent dus vele vormen.
Hierna volgt een overzicht van waar en hoe je informatie kunt verwerven. Ik vertel er iets bij om je te helpen de waarde van verschillende soorten informatie voor je onderzoek in te schatten.
* Gesprekken met mensen zijn een unieke informatiebron, juist omdat ze interactief zijn. Je kunt op elkaar reageren en mee bepalen hoe het gesprek loopt en dus ook welke informatie het je precies oplevert.
- Vooral mensen die een zekere deskundigheid hebben over je onderzoeksvraag of sterk bij het onderwerp betrokken zijn, daar kan je wat aan hebben. “Deskundig” kan iemand zijn omdat hij erover gestudeerd heeft of er vanwege beroep of hobby bij betrokken is. Maar ook mensen die vanuit belangstelling of levenservaring echt iets te vertellen hebben, kunnen je veel “informatie” geven.
- Waarom zou iemand de moeite doen om met jou iets van zijn deskundigheid te delen? Omdat je echt belangstelling hebt, zelf ook je gedachten en vragen inbrengt. Veel mensen zullen graag bereid zijn om tijd voor je vrij te maken en je verder te helpen, als ze merken dat je serieus bent en zelf ook moeite doet.
- Organiseer een gesprek en bereid het ook voor. Trek er tijd voor uit, zorg dat er rust is.
Je gesprekspartner (achteraf) laten weten wat je met zijn inbreng kon doen, is een vorm van “dank je wel”-zeggen.
- Als je echt aan het gesprek deelneemt, actief luistert, doorvraagt, je eigen vragen en gedachten ook durft in te brengen wordt een gesprek alleen maar vruchtbaarder. Door je eigen gedachten, vragen, twijfels, kritische vragen in te brengen; laat je merken dat je echte aandacht hebt en nodig je de ander uit om na te denken en je meer te vertellen. Hiermee bepaal je zelf veel van wat een gesprek jou voor je onderzoek oplevert!
* Informatie die je gewoon tegenkomt.
Je onderzoeksvraag werkt als een filter en als een loep. Ze maakt je attent op informatie die je ‘vanzelf” tegenkomt. Een artikeltje in een krant of tijdschrift, waar je anders overheen zou kijken, wordt nu interessant. Tijdens een film of een televisieprogramma merk je ineens dat het met je vraag te maken heeft. Ook om je heen zijn er allerlei mensen met gedachten, ervaringen of inzichten die jij in je onderzoek kunt gebruiken of die je verder kunnen helpen. Door er op uit te zijn en actief waar te nemen, vind je vaak heel wat. Gebruik dat!
Je kunt informatie uitlokken door er over te praten (met vrienden of familieleden) waarmee jij bezig bent. Vertel iemand wat je aan het doen bent of laat een deel van je onderzoek lezen of maak van je inzichten pakkende stellingen…..veel kans dat een gesprek op gang komt.
* Slechts heel zelden is een enquete zinvol voor een levensbeschouwelijk onderzoek. De informatie die ze je geeft is oppervlakkig en wat veel of weinig mensen vinden is (daarom) niet waar. Een enquete is veilig omdat je niets van je eigen overtuigingen hoeft te laten zien.
Het is een misverstand te denken dat je een levensvraag kunt beantwoorden door te meten wat anderen vinden. Je zult toch echt zelf moeten denken en je eigen visie ontwikkelen. Een enquete is veel werk en levert je weinig op. Vaak is het niet meer dan verspilde energie en uitstel om echt aan onderzoeken (= zelf actief denken) toe te komen.
* Informatie uit een encyclopedie e.d. (je hebt goede en minder goede!) kan soms een goed begin zijn. Bepaalde begrippen en verschijnselen worden beschreven. Het kan helpen om een begrip of term te plaatsen of verband of overzicht te geven. Maar de informatie is altijd summier, algemeen en afstandelijk (objectiverend) en kan op zichzelf geen antwoord op je onderzoeksvraag geven. Dat kun jij alleen!
* Het internet kan nuttig zijn, maar verwacht er ook niet te veel van!
Je kunt geluk hebben en goede informatie vinden (op een goede manier zoeken is daarbij een kunst, want het risico is groot dat je verzuipt in onzin waar je als puntje bij paaltje komt weinig aan hebt), maar of de informatie die jij nodig hebt daar ergens is….is maar de vraag.
Wat er op internet staat is er op gezet door mensen die daarvoor een reden hebben! Goed publiceren op internet kost veel werk en kost geld. Daarnaast heb je mensen nodig die het onderhouden. Er zijn instellingen en instanties die bewust informatie of voorlichting publiceren. Nieuwsdiensten en kranten publiceren, maar willen er wel mee verdienen. Vaak betekent het, dat er wel iets te vinden is, maar dat je voor goede informatie moet betalen. (Als abonnee van NRC-Handelsblad heb ik een toegangscode waarmee ik alles van de laatste 3 maanden kan raadplegen. De mediatheek op school kan je vast ook helpen als je in achtergrondartikelen van kranten of tijdschriften wilt zoeken). Je hebt mensen die uit passie voor een hobby of een zaak goede informatie over iets verzorgen.
Globaal is wat er op internet staat vaak toevallig, alleen recent, onvolledig, verstopt tussen veel commercie en flauwekul, tijdelijk, oppervlakkig en ook niet altijd juist.
Kortom: verwacht er niet te veel van. Als je toch wilt zoeken en het lukt niet, dan wil ik je graag helpen. In de loop der jaren heb ik allerlei links verzameld, die van pas kunnen komen en een zekere kwaliteit hebben en daarnaast kan ik je leren om op een effectieve manier te zoeken (daar heb ik boeken over gelezen ;-) of met je mee zoeken…en al zeg ik het zelf, daar ben ik vrij handig in.
* Forums en nieuwsgroepen op het Internet kunnen een manier zijn om met mensen in gesprek te komen.
Een forum is een soort gesprek- en discussieplek op een website. Deelnemers aan het forum zijn soms toevallige en eenmalige voorbijgangers, maar soms ook vaste klanten die alles volgen en veel berichten insturen. Door berichten te plaatsen op een forum, waar mensen komen die in verband met je onderzoek echt iets te vertellen hebben en waar serieus wordt gepost en gereageerd kun je voor sommige onderzoeken bruikbare informatie vinden.
Iemand plaatst op het forum een bericht (een opmerking, een vraag o.i.d.) en anderen kunnen er op reageren en ook weer op elkaar reageren. Zo ontstaat er een soort gesprek in de loop van enkele dagen of enkele weken, waarbij iedereen op het forum alles kan lezen en als hij dat wil overal op kan reageren.
Meestal moet je je registreren. Soms onder je eigen naam, maar vaak kun je ook een gebruikersnaam kiezen. De beheerder van het forum weet dan wie je bent en kan je terecht wijzen of zelfs weigeren als je je niet aan de “huisregels” houdt. Op sommige fora ben je vrij anoniem, op andere moet je wat gegevens verstrekken. Lees altijd even de huisregels en oriënteer je even op een forum, door wat te lezen en er rond te kijken, voordat je je registreert en gaat deelnemen. Wordt er geregeld gepost? Wat voor mensen reageren en doen ze dat serieus en respectvol? Wat is de doelgroep van het forum en vind je daar mensen, die je verder kunnen helpen als je daar iets zou posten? Is er een moderator (iemand die de kwaliteit en de huisregels in de gaten houdt)?
Je hebt heel algemene fora, waar allerlei mensen over allerlei onderwerpen een bericht kunnen plaatsen. Je hebt ook hele specialistische. (Ik volg bijvoorbeeld een forum en plaats soms een bericht of reageer op berichten dat alleen maar bedoeld is voor mensen die met een bepaald fototoestel werken. Af en toe steek ik daar wat van op of ik kan iemand verder helpen.)
Elk forum heeft zo zijn publiek en heeft ook zijn eigen sfeer, gebruiken en regels. Vele fora leiden een slapend bestaan, maar er zijn ook hele interessante en boeiende discussies en gesprekken op goede en goedbezochte websites. Zou je een forum willen gebruiken en vind je geen geschikt voor bij je vraag? Ook daarin kan ik je meestal wel verder helpen.
Hoe je een forum kunt gebruiken? Niet door je onderzoeksvraag te posten en te hopen dat anderen ze voor je beantwoorden! Een goede manier is om te proberen de zaken waar je zelf over loopt na te denken te formuleren in een duidelijke vraag of (nog beter) in uitdagende stellingen, die uitnodigend zijn voor mensen om op te reageren. Je moet immers een – voor jou zinvol – gesprek op gang brengen. Sla het adres van het forum op en kijk geregeld of er reacties zijn. Je kunt zelf ook weer reageren (en zo het gesprek verder brengen) met vragen om uitleg, je eigen gedachten of een nieuwe stelling.
Voor berichten posten op een forum en ook voor het sturen van een e-mail gelden – vaak niet zo bekende – regels. Via het Internet gaan mensen met elkaar om en ook daar gelden gewone regels van fatsoen en respect. Bijvoorbeeld om goed Nederlands te gebruiken en zorg te besteden aan je spelling. Om een aanhef te gebruiken. Om vriendelijk te zijn. Als je je daaraan houdt (niet iedereen doet dat) zul je merken, dat je serieuzer genomen wordt en ook vaak de moeite doen om fatsoenlijk naar jou te zijn. Net een gewoon gesprek ;-) Hier vind je meer informatie over hoe je je op het Internet gedraagt. http://www.surfkit.nl/info/netiquette/
Op het Internet en ook op forums ben je nooit helemaal anoniem. Op een serieus forum, waar je aan een serieus en goed gesprek deelneemt op een respectvolle manier, is dat ook niet nodig en zo lang je niets verkeerds doet (bijvoorbeeld mensen beledigen) hoef je je nergens voor te schamen. Het gegeven dat anderen en jij iets van jezelf bekend maken (bijvoorbeeld je e-mailadres – maak eventueel een apart adres aan voor dit onderzoek - voornaam en leeftijd en dat je een leerling uit een V5-klas bent) is ook een garantie voor de kwaliteit van een forum. Maar verstrek nooit echte privé-gegevens! Je foto en adres en woonplaats en de school waar je op zit, heeft niemand nodig!
* Het ligt voor de hand om te zoeken in boeken, brochures, artikelen in tijdschriften enzovoort naar informatie. Een bibliotheek of de mediatheek op school of zelfs een zoekmachine op Internet, kan een goede plaats zijn om te beginnen met zoeken. Hoe preciezer je weet wat je nodig hebt, hoe gerichter je kunt zoeken. Ook een goed gebruik van zoektermen helpt!
Denk ook aan televisieprogramma’s, radioprogramma’s of documentairefilms. Dat soort bronnen biedt vaak meerdere invalshoeken en standpunten in een vraag, waardoor ze voor een levensbeschouwelijk onderzoek “rijk aan informatie” zijn.
Maar de goede informatie vinden kost vaak veel tijd en veel informatie vinden, betekent ook dat je veel informatie moet beoordelen en verwerken…..en je hebt maar beperkte tijd! Natuurlijk kun je hulp vragen. Een instantie aanschrijven voor brochures of een personeelslid van de bibliotheek vragen om mee te zoeken en materiaal aan te vragen. Een medewerker van een organisatie die met je vraag te maken heeft, zal meestal geen tijd hebben om een gesprek met je te voeren, maar wil je misschien wel enkele tips geven……..
* Vergeet je niet dat je je belangrijkste informatiebron bij je hebt? Je eigen gezonde verstand! Door na te denken, vragen te stellen en de (meer of minder) informatie die je in gesprek met anderen verwerft of uit andere informatiebronnen krijgt kritisch te overwegen en bekijken met je eigen hersenen…..daarmee kom je vooral verder!
Zet je gedachten en overwegingen geregeld op een rijtje. Liefst op papier in zinnen (het onder woorden brengen = actief denken!) Maak aantekeningen, formuleer je vragen en wat je denkt en gebruik het commentaar van je docent! Die wil in ieder geval altijd met je meedenken als je dat aangeeft!