Over Migraine

Kans op hersenschade door migraine

Dick de Scally

‘Migraine is geen levensbedreigende ziekte, dat is het enige positieve dat erover valt te melden’ schreef ik in een artikel in Hoofdzaken van 8 jaar geleden. Al enkele jaren weten we dat dit strikt genomen niet juist is. Er is een zeker verband tussen het hebben van migraine en het krijgen van bijvoorbeeld een beroerte. Dit geldt met name voor combinaties van migraine en gebruik van de combinatiepil, alsmede voor de combinatie van migraine en roken. Deze verhoogde risico’s gelden met name voor vrouwen en de extra kans op het krijgen van een beroerte is klein. Nu zijn er echter heel andere resultaten bekend geworden. Migraine kan wel degelijk bedreigend zijn. Geen leuke boodschap van die onderzoekers, maar de waarheid is soms hard. De kranten stonden er bol van: migraine-aanvallen kunnen leiden tot blijvende hersenschade. De vereniging is plat gebeld met vragen van verontruste leden, maar het telefoonteam en de medewerker patiëntenzaken kunnen niet veel anders doen dan het feit bevestigen en navertellen wat er in persberichten en in het oorspronkelijke artikel staat.

Soorten beschadiging

Onderzoekers van diverse instituten, waaronder het Leids Universitair Medisch Centrum, presenteerden in het wetenschappelijke tijdschrift Journal of the American Medical Association van woensdag 28 januari hun conclusies. Het onderzoek werd uitgevoerd onder 435 zorgvuldig gescreende Nederlanders tussen de 30 en 60 jaar. Onder hen waren 295 migrainepatiënten en 140 mensen zonder migraine. Radiologen maakten MRI-scans van de hersenen en ontdekten twee soorten beschadigingen. De ene soort bestond uit zeer kleine herseninfarcten, plaatsen in de kleine hersenen waar het weefsel is afgestorven door verstoring van de bloedtoevoer. De kleine hersenen bevinden zich onder en achter de grote hersenen en achter de hersenstam.

Verontrustend is het bericht dat die (kleine) infarcten daar zevenmaal vaker voorkomen bij migrainepatiënten dan bij niet-migrainepatiënten. Naarmate een patiënt vaker migraine-aanvallen heeft, is de schade in de kleine hersenen groter. De patiëntengroep die minimaal één migraine-aanval met aura per maand heeft, loopt nog meer risico: bijna zestienmaal hoger. De kleine hersenen sturen onder meer de fijne motoriek. Of de schade ook leidt tot een verslechtering van die motoriek, wordt momenteel onderzocht. Eerder uitgevoerd onderzoek door een Belgische groep neurologen gaf daar al aanwijzingen voor.

Witte stof

De tweede soort beschadiging werd gevonden in de witte stof van de grote hersenen. Die stof ligt onder de hersenschors en bestaat voornamelijk uit zenuwbanen die boodschappen versturen naar de andere delen in het lichaam. De schade in de witte stof was duidelijk vaker te zien bij vrouwelijke migrainepatiënten dan bij controlepersonen. En vrouwen die heel vaak een aanval hadden liepen het grootste risico. Waarom vrouwen een groter risico lopen dan mannen, is ook nog onbekend. De betekenis van die beschadigingen is onbekend. Misschien dat het effect ervan alleen te vinden is als bepaalde hersenfuncties worden getest.

Praktische gevolgen

Prof. dr. Michel Ferrari is een van de onderzoekers. Hij stelt dat het verband tussen migraine en hersenschade weliswaar een reden voor grote zorg is, maar praktische gevolgen voor de patiënt heeft deze ontdekking op dit moment niet. Ferrari: ‘We beseffen dat we een grote groep mensen opzadelen met verontrustende feiten waar we voorlopig nog niets aan kunnen doen. Wel is het zo dat die kleine herseninfarcten geen voorbode hoeven te zijn van een groot herseninfarct. De middelen die nu beschikbaar zijn om migraine-aanvallen te voorkómen, bijvoorbeeld de bètablokkers, werken niet goed genoeg en hebben te veel bijwerkingen om ze op grote schaal voor te schrijven. Ons onderzoek laat zien dat het ontwikkelen van betere medicijnen meer aandacht verdient.’

Adviezen

Moeten patiënten direct iets anders aan hun migraine gaan doen? Ferrari: ‘Er zijn nu nog geen therapeutische adviezen te geven. Dat moet allemaal eerst nog uitgezocht worden. Gevoelsmatig zou je zeggen dat profylaxe belangrijk is, maar dat is nog niet aangetoond. De standaard voor profylaxe is nog altijd: meer dan 2 à 3 aanvallen per maand. Voor vroege behandeling geldt hetzelfde. Dat helpt sowieso niet als blijkt dat aura een belangrijk beschadigend effect geeft. Ook dat moet eerst uitgezocht worden.’

Afkicken

Als een migrainepatiënt afkickt van medicijnen, gaat dat dan ook gepaard met vergrote kans op hersenschade als je niet tegelijkertijd migraine-onderdrukkende medicatie gebruikt? Ferrari: ‘Het effect van afkicken op de hersenen is onbekend. Het tegelijkertijd innemen van profylactica in die fase werkt niet en is ook niet geïndiceerd.’ Verdient het aanbeveling dat migrainepatiënten met aura nu maar aan bloedstollingremmende middelen moeten beginnen? Ferrari: ‘We kennen het mechanisme voor de hersenschade nog niet. Er is nu dan ook geen indicatie voor het gebruik van middelen die de bloedstolling remmen of zelfs voor het gaan gebruiken van aspirine. Deze middelen hebben immers ook hun bezwaren.’

Het bestuur, de redactie en medewerkers van de vereniging zijn zich bewust van de verwarring en de onrust die bij migrainepatiënten als gevolg van deze gegevens kan ontstaan. Het lijkt hen daarom raadzaam dat patiënten -eventueel met dit artikel in de hand- wederom een bezoek brengen aan huisarts of andere behandelaar voor overleg.

Migraine is een ziekte met een scala aan symptomen. Het meest kenmerkend is het optreden van soms ernstige hoofdpijn op onvoorspelbare momenten. De pijn is vaak kloppend, meestal eenzijdig en neemt toe bij inspanning, zoals traplopen. Onbehandelde aanvallen duren tussen de vier en 72 uur en gaan in veel gevallen gepaard met misselijkheid, braken en overgevoeligheid voor licht en geluid. Migraine wordt in twee groepen ingedeeld: migraine zonder aura en migraine met aura.

Terug naar Medisch

Terug naar de Migrainerubriek