Over Migraine en Medicijnen

Gember tegen migraine

Van gember is de gunstige uitwerking heeft op bewegingsziekten als zeeziekte en wagenziekte al heel lang bekend. Moderne studies hebben dit effect bevestigd. Gember is ook uitgeprobeerd op een kleine patiënten met migraine-aanvallen. Helpt gember tegen migraine? Volgens gebruikers wel.

Richard van Amstel

In verschillende kranten in september 1998 deed de bekende publicist René Diekstra enthousiast verslag van de resultaten van een gemberkuur tegen zijn, wat hij noemde, 'migraine van het gewone soort'. Hij omschreef een aanval bij zichzelf als 'een langzaam opkomende pijn vanuit mijn achterhoofd, die vervolgens als een klophamer aan één kant van mijn schedel in mijn aderen een paar uur tot een dag of twee te keer ging'. Misselijkheid, overgevoelig voor licht, sterke behoefte aan rust, het kwam allemaal voor. Diekstra lijkt een wandelend voorbeeld van de gewone migraine. Tijdens een wetenschappelijke bijeenkomst in Denemarken was het weer raak. Een van zijn gastheren deed hem de tip aan de hand in plaats van paracetamol gember te proberen. Diekstra nu: 'Ik voeg al jaren bijna dagelijks wat gember aan mijn dieet toe en verbeeld (cursivering van DdS) me dat dit geheel meer voor me heeft gedaan dan alleen de migraine op afstand houden. En dat is al niet niks.'

Eigenlijk ontdekt René Diekstra de medicinale kwaliteiten van gember erg laat. Al eeuwenlang is gember in India, China en het Midden Oosten bekend als remedie tegen allerlei kwalen en als belangrijk middel voor een algehele conditieverbetering. De Zweedse botanist Linnaeus (1707-1778) gaf gember zijn officiële naam Zingiber officinale. De plantenfamilie Zingiberaceae telt zo'n 1400 soorten, waarvan gember er één is.

Gember werd reeds in voorchristelijk tijd in Zuidoost-Azië als waardevolle specerijplant gecultiveerd. Hij is afkomstig van de eilanden in de Grote Oceaan, maar komt daar tegenwoordig niet meer als wilde plant voor. Van de plant wordt de vertakte wortelstok met knolletjes gebruikt, die 50 cm lang is en vaak de vorm van een hand heeft. Gember bevat 0,6-3,3% etherische oliën met gemberolie als aromatische stof en een scherp smakend mengsel van harsen. Het kruid raakte al in de oudheid bekend in Europa door Arabische handelaren. Het wordt tegenwoordig overwegend in Oost-Azië gegeten en in India gebruikt men het bijna dagelijks om de spijsvertering te bevorderen. De voornaamste producenten zijn China, India, Japan, West-Indië en Afrika met verbouwingscentra in Zuid-China, Indo-Maleisië en Jamaica.

Bewerking
Gember als specerij wordt uit de onderaardse wortelstok bereid. De wortelstok wordt eventueel (zeer dun) geschild, in stukjes gesneden, gedroogd, gekonfijt en/of gekookt verkocht. Een van de stoffen die de pikante smaak aan gember geeft heeft 'gingerol'. Als verse gember aan de lucht of warmte wordt blootgesteld verandert gingerol in het veel scherpere 'shogaols'. Verse gember is daardoor minder scherp en minder vol van smaak dan gedroogde gember of gemberpoeder. Deze chemische verandering speelt ook een belangrijke rol bij gember als medicijn. Shogaol heeft een krachtiger ontstekingsremmende en een pijnstillende werking. Overigens is de chemische samenstelling van gember ontzettend ingewikkeld.

Virtuele drogisterijen
Wie op het Internet en in bibliotheken een speurtocht onderneemt naar het wondermiddel 'Zingiber officinale' als geneesmiddel treft het gevaar om te komen onder de informatielawine. Maar die informatie is -op z'n zachtst gezegd- gekleurd. Na een inleiding over de wonderbaarlijke eigenschappen van gember volgt op veel websites... een bestelformulier. Dan blijken het virtuele drogisterijen te zijn die vitamines, mineralen, kruiden en voedingssupplementen verkopen. Ook gember in alle bestaanstoestanden staat in de virtuele etalage: gemberplanten in potten (zowel 'dwerggembertjes' uit Japan tot Shampoo gember voor... jawel); als poeder, tabletten en siropen; verwerkt in een massage-olie (samen met het vet van de emoe en de neushoornvogel, maar dit terzijde), en als complex samen met zoveel andere planten.

Een publicatie in het gezaghebbende medische tijdschrift The Lancet uit 1982 zette gember voorgoed op de lijst van medicamenten voor de behandeling van bepaalde aandoeningen. Dat artikel (Mowrey DB, Clayson DE. Motion sickness, ginger and psychophysics. Lancet, 1982; 1:655-657) deed verslag van een onderzoek met acht vrijwilligers, die expres duizelig werden gemaakt. Daarna kregen ze gember toegediend. Het resultaat was dat de duizeligheid en de daarmee gepaard gaande misselijkheid beter werden bestreden met gember dan met een placebo, een nep-geneesmiddel.

Geneest gember
In de loop van de tijd stapelden de kwalen waartegen gember zou helpen zich op. Zo zou gember het aspirientje kunnen vervangen dat dagelijks geslikt wordt om bloedklontering, met als mogelijk gevolg trombose, te verminderen. Het versterkt de hartspier versterkt, verlaagt het cholesterolpeil en de koorts en helpt als opwarmertje bij koude rillingen. Misselijkheid door zeeziekte, wagenziekte, zwangerschap of na een operatie, kan ermee bestreden worden. Wel wordt steeds gewaarschuwd voor misselijkheid die door voedselvergiftiging ontstaat. In dat geval kan een patiënt beter de dokter waarschuwen dan gember slikken. Studies tonen een vergelijkend effect aan van gember en medicijnen tegen een maagzweer, terwijl gember meer zou genezen waar de medicijnen alleen aan symptoombestrijding doen. Gember verteert ook darmparasieten en hun eitjes. Als ontstekingsremmer heeft gember meer dan 12 stoffen die beter werken dan vitamine C. Uniek is gember als ontstekingsremmer en als verbeteraar van allerlei stofwisselingsproblemen. En nog is de lange lijst van heilzame effecten niet compleet.

Gember helpt
Een onderzoek dat speciaal op de werking van gember tegen migraine was gericht, verscheen in 1990 (Mustafa T, Srivastava K.C. Ginger (Zingiber Officinale) in migraine headache. Journal of Ethnopharmacology, 1990; 29:267-273). De onderzoekers hadden slechts één proefpersoon van 42 jaar, die bij migraine gember als aanvals-stopper kreeg toegediend in plaats van de toentertijd gebruikelijke ergotamine. Zij geven een beschrijving van de complexe processen die bij migraine een rol spelen. Aanvullend bespreken zij wat antimigraine-middelen in het lichaam teweegbrengen. Daarna komen zij tot de volgende conclusie: 'Gezien de hiervoor beschreven effecten van gember bij het migraine-proces stellen wij voor dat de consumptie van verse gember of gemberpoeder aangewend kan worden voor het couperen of voorkomen van migraine-aanvallen. Er zijn geen bijwerkingen geconstateerd. Daarom is gember bijzonder effectief voor migraine bij kinderen en jongeren.'

Gebruik en dosis
Het meest algemene gebruik van gember is het oplossen van gemberpoeder in water of een andere vloeistof, meestal een vruchtensap. In een bodempje sap een kwart tot een volle theelepel gemberpoeder oplossen. Altijd met een ruime hoeveelheid vloeistof wegspoelen, liefst tijdens de maaltijd. Potjes gemberpoeder zijn te koop bij de supermarkt of reformwinkels, maar je kunt er ook de stronkjes kopen, die schillen en in kleine stukjes snijden. Dat schillen dient heel dun te gebeuren, anders gaat olie uit de wortelstok verloren. Vanwege de veranderende werking tijdens de bereiding van gember (zie boven) kan het verstandig zijn gember in verschillende vormen te gebruiken. Gemberpoeder is meer geschikt dan de verse wortel. Over de dagelijkse dosis bestaat weinig overeenstemming. De meeste 'kant-en-klare' capsules bevatten 500 milligram gember. De voedingsdeskundige Andrew Weil adviseert één tot twee gram per dag. Andere adviezen geven een dosis aan van 2-4 gram driemaal per dag of als vloeistof 1.5 – 3 ml driemaal per dag. Eigen ervaring zal hier uitkomst moeten bieden.

Bijwerkingen
Over het algemeen wordt gember goed verdragen. De meeste gebruikers hebben geen enkele last van bijwerkingen. Wel wordt geadviseerd gember tijdens de maaltijd in te nemen, in ieder geval niet op een lege maag. Dan kun je last krijgen van brandend maagzuur. In alle literatuur over gember staat dat mensen die problemen hebben (gehad) met galstenen beter gember kunnen vermijden. Langdurig gebruik tijdens de zwangerschap wordt afgeraden. Ondanks deze rimpels in het bijwerkingenprofiel kunnen die van gember minimaal worden genoemd.

Onderstaand vier reacties van lezers:

“Ik haal bij de supermarkt potjes met gemberpoeder en neem tweemaal daags een halfvolle theelepel. Ik roer het door de jus d'orange. Niet echt lekker, maar als het zo goed blijft werken hoor je mij niet klagen.“
Mevr. L.G. te H.

“Eind oktober ben ik begonnen met het gebruik van een theelepeltje gemberpoeder, afgewisseld met een bolletje stemgember per dag. U kunt zich niet voorstellen hoe verbaasd en ongelovig ik ben, omdat ik drie maanden geleden mijn laatste migraine-aanval te verduren kreeg. Eigenlijk verwacht ik iedere dag weer het haasje te zijn, want het wantrouwen is nog aanwezig. Dit kan gewoon niet duren! Tegelijkertijd denk ik: als ik dit 50 jaar geleden geweten had, wat zou mijn leven er dan anders hebben uitgezien en hoeveel duizenden guldens aan medicijnen zou dat gescheeld hebben.”
G.J.E. G.-v.d. S. te G.

“Als migrainepatiënte heb ik ongeveer drie aanvallen per maand. Ik bestrijd de pijn met het geneesmiddel Zomig. Doeltreffend, snel en langdurig. Het enige wat ik als onaangenaam ervaar is het gevoel van een dichtgeknepen keel. Wat mij echter zorgen baart is het veelvuldig moeten innemen van zo'n zwaar middel. Vandaar mijn niet aflatende belangstelling voor alternatieve pijnbestrijdingsmiddelen. Het middel, beschreven door de heer Diekstra -een halve gram gemberpoeder per dag opgelost in een beetje water- heeft mij tot nu toe geweldig geholpen. Af en toe voel ik een aanval opkomen maar deze zet tegenwoordig niet meer door.”
E.E.M. van 't G.-D. te B

“Als regel heb ik last van ongeveer 2 dagen migraine tijdens de menstruatie. Sinds het verschijnen van het artikel van Diekstra slik ik dagelijks een mespuntje gemberpoeder (op brood of in een glas water heel goed te doen!). Het is nog te vroeg om over resultaten te spreken.” H. v.d. G.

Richard van Amstel

Uit: Hoofdzaken 3, het blad van de Nederlandse Vereniging van Hoofdpijnpatiënten, juli 2000

Terug naar Medisch

Terug naar de Migrainerubriek