Dokter Kuster antwoordt:
In het verleden werd vaak gedacht aan een verband tussen migraine en hoge bloeddruk (hypertensie). Het lijkt ook zo voor de hand te liggen: hoge druk en hoofdpijn. Toch is dat verband niet duidelijk aanwezig. Uit vele studies blijkt dat patiënten met migraine in het algemeen geen hogere bloeddruk hebben dan mensen zonder migraine. In sommige studies lijkt er zelfs een omgekeerd verband, ze zouden als groep zelfs een wat lagere bloeddruk hebben! Misschien komt dat omdat je als migrainepatiënt geneigd ben de bloeddruk af en toe te laten controleren.
Beide aandoeningen komen veel voor en daarom zijn er nogal wat mensen die zowel aan migraine als aan hypertensie lijden. Voor de behandelend arts kan het dan een uitdaging zijn twee vliegen in één klap te slaan en met één medicijn beide ziekten te behandelen. Met een middel als propranolol kan het lukken de bloeddruk te normaliseren en tegelijk migraine-aanvallen preventief te behandelen. Vaak slaagt een dergelijke therapie echter niet, nog een argument om de denken dat het twee verschillende ziektes zijn.
Uw stelling ‘Ik zou veel minder migraine hebben als ik niets voor mijn hoge bloeddruk hoefde te slikken’ lijkt mij dan ook niet juist. Middelen tegen hypertensie verergeren in het algemeen de migraine niet en uit uw brief maak ik op dat behandeling een noodzaak is. Misschien hebt u iets aan het antwoord op de in dit nummer van Hoofdzaken opgenomen brief over candesartan. Bespreek dit eens met uw huisarts.
Dokter Kuster antwoordt:
Candesartan (merknaam: Atacand) is inderdaad een middel tegen hypertensie, dus tegen hoge bloeddruk en behoort tot een betrekkelijke nieuwe groep medicijnen, de angiotensine 2 antagonisten. Er is geen andere indicatie dan hypertensie, maar in Noorwegen is goed dubbelblind gerandomiseerd onderzoek uitgevoerd naar het effect op het voorkomen van migraine. De patiënten kregen eenmaal daags 8 tot 16 mg candesartan of placebo (nepmiddel). Uit dit onderzoek blijkt een redelijk profylactisch effect. Daarom wordt het middel door sommige neurologen op beperkte schaal gebruikt bij migraine. Zelf heb ik er ook enige ervaring mee. Het lijkt een goed middel, dat zoals ook de andere middelen ter voorkoming van migraine dagelijks moet worden ingenomen. Doel is het aantal migraine-aanvallen ten minste te halveren. Als de gebruikelijke middelen niet baten, zou uw neuroloog candesartan kunnen proberen. Het heeft in Nederland geen officiële indicatie voor de behandeling van migraine en daarom moet het middel slechts met grote voorzichtigheid en bewust van het eventueel optreden van bijwerkingen (o.a. te lage bloeddruk) onder goede controle van een neuroloog
worden gebruikt! Lees dit antwoord dus vooral niet als een positief advies, daarvoor zijn de gegevens over dit middel nog ontoereikend.
Dokter Van der Meulen antwoordt:
Uit het feit dat alleen Imigran helpt voor uw hoofdpijn en allerlei pijnstillers niet, komt de vraag naar voren welke soort hoofdpijn u heeft. Imigran helpt niet bij (spier)spanningshoofdpijn, wel bij migraine en clusterhoofdpijn. U schrijft niet hoeveel en hoe vaak u Imigran gebruikt; ook is niet bekend hoe vaak u hoofdpijn heeft. Men gaat er in het algemeen van uit dat bij een gebruik van een triptan (dus ook Imigran) vaker dan drie dagen per week, het gevaar ontstaat van het optreden van de hoofdpijn juist door het gebruik van het medicament. De zorg van uw huisarts is dus wel begrijpelijk. Het is van belang dat u samen met uw huisarts er achter komt wat voor soort hoofdpijn u heeft. Het bijhouden van een hoofdpijndagboek kan hierbij van nut zijn. Vervolgens moet bekeken worden welke factoren in uw geval een rol spelen. Pas dan kan een goede behandeling worden ingesteld. Het kan zijn dat het zinvol is om medicijnen te proberen om hoofdpijn te voorkomen. Het alternatief waar u om vraagt bestaat dus uit het stellen van de juiste diagnose en het instellen van de juiste behandeling en het voorkomen van hoofdpijn ten gevolge van de medicijnen. Mocht u er samen met uw huisarts niet uitkomen, dan is het zinvol een neuroloog te raadplegen.
Dokter Van der Meulen antwoordt:
Uit uw vraag blijkt dat u hebt ervaren dat voedingsmiddelen in uw geval een belangrijke rol spelen bij uw hoofdpijn. Helaas beschrijft u niet wat uw duizeligheid precies inhoudt: is het een draaisensatie, of is het meer een ‘licht’, zweverig gevoel? Problemen met het zien als voorbode (aura ) zijn bekend bij migraine; ook ‘duizeligheid’ kan als zodanig optreden. Deze verschijnselen mogen dan niet langer dan 60 minuten duren, terwijl ondertussen of aansluitend de hoofdpijn moet beginnen. Dit berust op de zgn. criteria die zijn vastgesteld om hoofdpijn soorten te kunnen indelen, zoals in 1988 vastgesteld door de International Headache Society (IHS). Het feit dat uw ernstige hoofdpijn twee dagen duurt, kan passen bij migraine. Er zijn echter meer gegevens nodig om deze conclusie te kunnen stellen. Uw klachten kunnen dus behoren bij migraine, maar met zekerheid kan ik daar met de nu ter beschikking staande gegevens geen uitspraak over doen.
Na de menopauze ging het een periode stukken beter met mijn migraine. Ik ontwikkelde echter een flinke cervicale artrose met gewrichtsspleetversmallingen en haakvormingen. Hierdoor heb ik mijn slaaphouding moeten aanpassen, nl. rugligging i.p.v. zijligging, omdat ik vaak verstijfd, pijn hoog in de rug en met een opkomende migraine ‘s morgens vroeg wakker werd. Desondanks komt dit nog regelmatig voor en het neemt helaas ook toe. Het begint altijd ‘s morgens vroeg. Soms word ik er eerder wakker door. Hierdoor heb ik het gevoel dat ik mijn onwelkome jarenlange metgezel migraine die ik de voordeur had uitgezwaaid, nu via de achterdeur weer binnen moet laten. Ik gebruik Imigran injecties met goed resultaat. Behalve het bovengenoemde heb ik ook een behoorlijke mate van osteoporose, familiair, gemeten na een botdichtheidmeting 4 jaar geleden, waarna behandeling, en bij controle 1 jaar geleden: verergering van de osteoporose met name in de rugwervels. Van de internist krijg ik fosamax 70 mg 1/w, monoflor 76 2/d, vit D 2/d en calcium fortissimum 1000 mg 1/d. Zelf ben ik de strijd aangegaan door te gaan lopen i.p.v. te fietsen, LAW en loopoefeningen.”
Mevr. F.A. te L.
Dokter Spierings antwoordt:
De cervical artrose of gewrichtsslijtage in de nek heeft waarschijnlijk niets te maken met uw rug- en nekklachten en de ’s ochtends opkomende migraine, waarmee u vroeg wakker wordt. Stijfheid die ’s nachts ontstaat en waarvoor u uw slaaphouding heeft moeten aanpassen, komt voort uit de spieren. Zij is waarschijnlijk het gevolg van een verminderde energiestofwisseling door het ouder worden, waardoor de spieren zich minder gemakkelijk ontspannen. Vaak wordt gedacht dat spieren energie nodig hebben om samen te trekken maar het omgekeerde is waar: spieren behoeven energie om zich te kunnen ontspannen! Beweging helpt de ontspanning van de spieren en deze is ’s nachts afwezig door de relatieve bewegingsloosheid tijdens de slaap. Als gevolg daarvan zijn de spieren meer aangespannen bij het ’s ochtends ontwaken, hetgeen de genoemde stijfheid veroorzaakt.
Overmatige aanspanning van hoofd- en nekspieren is een veel voorkomende uitlokkende factor van hoofdpijn, inclusief migrainehoofdpijn. Dit wordt jammer genoeg weinig onderkend waardoor de behandeling van, met name frequent optredende migrainehoofdpijn vaak verre van optimaal is. De overmatige aanspanning van de spieren opent de bloedvaten aan de buitenzijde van het hoofd, die vervolgens ontstoken raken en daardoor pijnlijk worden. Bloedvaten hebben met name de neiging zich ’s nachts te ontspannen door een verminderde activiteit van het sympathische zenuwstelsel. Dit veroorzaakt de nachtelijke migraine die met name voorkomt bij de oudere migrainepatiënt, met frequente, ernstige migraine-aanvallen die vaak alleen met de Imigran-injectie kunnen worden bedwongen. Onder deze omstandigheden zijn mijn therapeutische adviezen de volgende:
* warmte op de nek- and schouderspieren voor het slapen gaan en,
* preventieve behandeling met verapamil, hetgeen geen probleem is bij mensen die worden behandeld voor osteoporose.
Na verloop van enkele weken is de pijn pas goed begonnen. Ik heb ondanks het totaal dove gevoel van de linker gezichtshelft toch constant hevige pijn, dus de zogenaamde anesthesia dolorosa, in bovenlip, in mond en tong, tot boven het oog. Soms is praten of eten onmogelijk, door het bewegen van mond en tong. Ook de smaak is grotendeels verdwenen. Ik val dus helaas onder die 5% waarbij deze complicatie optreedt.
Daarom heb ik in 1998 ook via een boorgat in de schedel een elektrode laten inbrengen op de hersenschors. Omdat het gunstige effect uitbleef is na 10 dagen proefstimulatie de elektrode weer verwijderd. Sindsdien is de pijn nog erger. Omdat door alle beschadigingen van de zenuw ook het zogenaamde gamma-knife, een bestraling met kobalt, behalve geen resultaat tevens nog meer pijn zal opleveren, is daar vanzelfsprekend van afgezien en ben ik in 2002 ontslagen uit het dossier van de neurochirurg. Ik ben volgens hem een pechvogel. Hij kan niets meer voor me doen en ik kon vertrekken.Dus wat nu? Geen ingrepen meer dus, behalve wanneer de wetenschap iets zal ontdekken, maar ik word wel bang voor de toekomst.
In Hoofdzaken 2/2003 stond ook een artikel over Efexor tabletten, die bij de, vermoedelijk niet geopereerde heer Peter Quaedflieg wel hielpen de pijn te verminderen. Misschien had hij geen anesthesia dolorosa. Natuurlijk heb ik het toch geprobeerd, maar het hielp niet. De pijn werd erger, dus na 1 week ben ik ook daarmee gestopt. Misschien moet ik doorzetten. Maar de beschadigde zenuw protesteert kennelijk op elke indringer (medicijnen, praten en eten). Nu zit ik bijna altijd binnen, lig veel op bed om de pijn iets te laten zakken. Rust is nog het enige, gelukkig slaap ik ‘s nachts redelijk door, tenminste nog wel. Is er een medicijn dat hetzelfde effect op de zenuw heeft?”
Hr. A.J.N.B. te V.
Dokter Spierings antwoordt:
Ik heb weinig ervaring met anesthesia dolorosa omdat ik al vele jaren niemand meer voor aangezichtspijn, met name clusterhoofdpijn, heb hoeven laten opereren. Ik liet de operaties echter altijd door professor Sweet zelf uitvoeren, daar hij goed begreep hoe belangrijk het is zoveel mogelijk alleen de pijnvezels in de drielingzenuw te beschadigen. Daardoor blijft het gevoel in het gelaat grotendeels in tact, hetgeen de kans op het optreden van anesthesia dolorosa, een gevreesde complicatie, aanzienlijk vermindert. Er is een aantal geneesmiddelen voorhanden, waaronder Efexor®, die het verwerken van pijnsignalen in het centrale zenuwstelsel dusdanig beïnvloeden dat pijn erdoor vermindert. Tryptizol® en Neurontin® doen dat ook maar het is hierbij belangrijk dat de geneesmiddelen in voldoende hoge dosering worden gegeven. Het is daarom mijn aanbeveling om de Efexor® opnieuw uit te proberen en in overleg met uw huisarts de dosering geleidelijk te verhogen. U zou de Efexor® eventueel kunnen combineren met Neurontin® als dit middel alleen u niet voldoende verlichting van de pijn geeft.
Mevrouw Penders geeft commentaar
Candida kan bij bepaalde mensen inderdaad een belangrijke rol spelen bij hoofdpijn en migraine. Candida is een schimmel/gist die normaal in kleine hoeveelheden voorkomt op de huid, in de slijmvliezen, in de vagina en in het maagdarmkanaal. Onder bepaalde omstandigheden, zoals tijdens een verminderde immuniteit, kan candida zich gaan vermenigvuldigen en omgezet worden in een schadelijke vorm die moeilijk door ons lichaam vernietigd kan worden. Er ontstaan gifstoffen, die overal in het lichaam verstoringen kunnen geven. Klachten die daarbij kunnen ontstaan zijn o.a. hoofdpijn, spijsverteringsproblemen, vermoeidheid, chronische infectie, psychische klachten. Er kunnen verschillende soorten schimmels storen in ons lichaam. De meest hardnekkige soort is de Candida albicans of candidiasis. Deze moet zorgvuldig en langdurig behandeld worden met een dieet samen met schimmeldodende (plantaardige) preparaten. Om de juiste therapie te kunnen kiezen is het belangrijk uit te laten zoeken om welke schimmel het gaat.
Mevrouw E.K. Lugard antwoordt:
In het kader van het eliminatiedieet tegen spanningshoofdpijn en migraine wordt onder ‘kaas’ verstaan alle gerijpte kazen, onafhankelijk van de soort melk waar de kaas van gemaakt werd. Het betreft dus kaas gemaakt van koemelk, geitenmelk, schapenmelk, enz. Verse kaas (dat wil zeggen smeerbare, witte, ongerijpte kaas) kan echter wel gebruikt worden. De effecten van het gebruik van bier en witte wijn op spanningshoofdpijn en migraine werden door mij niet onderzocht. De literatuur geeft echter geen aanwijzingen voor het feit dat, mits beperkt gebruikt, bier en witte wijn spanningshoofdpijn en / of migraine kunnen veroorzaken.
Dokter Couturier antwoordt:
De eliminatie halfwaardetijd van sumatriptan (de stofnaam van Imigran) is ongeveer 2 uur. Na meerdere doses kan de halfwaardetijd echter oplopen tot 7 uur. Wanneer sumatriptan dus een dag niet is gebruikt is, is dat veilig voor een ongestoorde conceptie. Naar het effect van sumatriptan tijdens de zwangerschap zijn uit ethische overwegingen geen studies gedaan. Onlangs zijn de gegevens bestudeerd van proefdierstudies, preklinische medicijntrials, postmarketing onderzoek, prospectieve zwangerschapsregisters, nationale geboorteregisters en teratogene informatie databanken. Synthese van al deze informatie is voldoende om ernstige geboortedefecten door sumatriptan-gebruik tijdens de zwangerschap uit te sluiten. De informatie is ook geruststellend voor die vrouwen die per ongeluk sumatriptan tijdens de zwangerschap hebben gebruikt. Toch is de huidige informatie onvoldoende om een kleine risicotoename uit te kunnen sluiten. Daarom blijft voorzichtigheid geboden bij het adviseren van sumatriptan tijdens de zwangerschap. Ditzelfde geldt voor het gebruik van alle andere triptanen tijdens de zwangerschap. Een troost is dat de zwangerschap meestal een luwteperiode is wat betreft migraine-aanvallen. Evenwel het enige wat overblijft is: paracetamol zetpillen van 1000mg.
Dokter Kuster antwoordt:
Uw vraag is een heel begrijpelijke, maar het antwoord moet ik u schuldig blijven. Ten eerste is niet bekend wat de aard van de op de MRI-scans gevonden afwijkingen is. Ten tweede is er geen duidelijkheid over de ernst en de consequenties van die afwijkingen. Ten derde weten we niet of therapie, in de vorm van acute behandeling of preventieve behandeling deze afwijkingen kan voorkomen. Nader onderzoek zal licht werpen op deze vragen, maar de resultaten daarvan kunnen nog enkele jaren op zich laten wachten.
Dokter Kuster antwoordt:
Uit uw beschrijving maak ik op dat u in het verleden veel pijnstillers hebt gebruikt, die uiteindelijk bijwerkingen hebben gegeven en gestaakt zijn. Een van de bijwerkingen is het ontstaan van medicatieafhankelijke hoofdpijn. Daar is de laatste vijftien jaar veel onderzoek naar gedaan en daar is in Hoofdzaken vaak over geschreven. Door het stoppen met pijnstillers en triptanen ontstaat als regel eerst verergering van de hoofdpijnklachten, maar na één tot enkele weken een verbetering. Dan komt als het ware de oude hoofdpijn weer te voorschijn. In uw geval lijkt dat migraine te zijn. Als u de nu weer doorbrekende migraine-aanvallen af en toe met Imigran behandelt, is daar geen bezwaar tegen. Het middel blijft dan effectief. Het gevaar bestaat echter dat u weer terugvalt in de oude gewoonte en meer pijnstillers of Imigran gaat gebruiken. Uit onderzoek blijkt dat het stoppen met deze middelen goed lukt, maar dat 30 tot 40 percent van de mensen weer terugvalt: daar moeten patiënt en arts zich dus goed van bewust zijn. U schrijft dat de preventieve therapie met propranolol niet afdoende helpt bij het voorkomen van migraine. Dat is gebruikelijk. De middelen ter preventie van migraine werken wel, maar slechts weinigen zijn daarmee geheel van de migraine af. De bedoeling van een dergelijke therapie is om het aantal aanvallen te verminderen, de duur te verkorten en de ernst te doen afnemen. Een vermindering met 50 percent noemen we al geslaagd, meer lukt meestal niet.
Dokter Kuster antwoordt:
De reden dat u geen triptanen of ergotamine mag gebruiken is de afwijking op de scan en niet de bloedverdunning. Wel zijn er wegens de bloedverdunners bezwaren tegen het nemen van aspirine en pijnstillers van het zogenaamde NSAID-type, zoals ibuprofen en naproxen. Paracetamol is meestal niet bezwaarlijk, maar pas op voor overmatig gebruik! Voorts is preventieve therapie de moeite van het overwegen waard. De huisarts kan propranolol voorschrijven, voor andere preventief werkende medicijnen moet u bij de neuroloog zijn. Hoewel preventieve therapie meestal niet alle aanvallen weet te voorkomen, kan er toch een heel goed effect worden bereikt, ook als aanvalsbehandelingen maar beperkt mogelijk zijn.
De heer Quaedflieg antwoordt:
Efexor helpt mij nog steeds voortreffelijk tegen mijn atypische aangezichtspijn in een relatief lage dosering (37.5 mg daags, dit is 1/4 van de normale dosering die tegen depressie wordt voorgeschreven). Van de pijn is meer dan 95 procent weg en alle beperkingen die ik had (vaak ziek van de pijn, niet meer sporten of vliegen) zijn opgeheven. Voor mij is het daadwerkelijk een wondermiddel. De aangezichtspijn zelf is er nog steeds, want als ik Efexor afbouw komt die in alle hevigheid weer terug. Van andere patiënten bereiken mij slechts sporadisch berichten en die zijn wisselend. Bij sommige patiënten werkt het zeer goed, net als bij mij; anderen hebben er niet of nauwelijks baat bij. Het is dus sterk individueel en afhankelijk van welk soort aangezichtspijn u heeft (in mijn geval: neuropathische pijn). In het algemeen kan ik adviseren: probeer het gewoon in overleg met uw neuroloog/anesthesist. Het is een modern antidepressivum met over het algemeen zeer lichte bijwerkingen. Vooral als u amitriptyline (merknaam: Tryptizol) al heeft geprobeerd en er enigszins baat bij heeft maar niet voldoende, loont het de moeite Efexor te proberen.
Naar de vorige pagina
Naar de volgende pagina
Terug naar de Migrainerubriek