De oorsprong van het Christendom.

N.L.Vas.

“In China was eens een geleerd en gestudeerd man. Hij was werkelijk een autoriteit op boeddhistisch gebied. Mensen kwamen van heinde en verre om zicht te laven aan zijn enorme kennis. Deze geleerde nu had gehoord dat er een verlichte wijze man op enige afstand van hem woonde en besloot die op te zoeken om zelf verlicht te raken. Toen hij bij het klooster waar de wijze man verbleef was gearriveerd, kondigde hij zich aan en maakte het doel van zijn reis bekend. Hij werd naar de oude heer geleid.
Zoals gebruikelijk werd er thee binnengebracht. De wijze schonk die in, voor zijn gast en voor zichzelf. De geleerde vertelde hoe gelukkig hij was om eindelijk de wijze man te ontmoeten en dat hij – de leerling – nog niet echt verlicht was zoals de wijze heer. Hij had zijn hele leven lang alle aspecten van het boeddhisme bestudeerd. Hij wist veel hierover en schreef wat af, hield lezingen en begon zo een beetje alles aan de wijze te vertellen wat hij wist.
De wijze man luisterde stil en geduldig, en zachtjes schonk hij thee in de kop van zijn gast. De wijze stopte niet met schenken toen de kop vol was, maar bleef schenken tot het over de rand en over de tafel liep en op de broek van de geleerde kwam. Die sprong onmiddellijk op. Hij ontplofte bijkans en eiste te weten waarom “die ouwe gek”er zo’n grote knoeiboel van maakte, waarom hij bleef schenken in een kopje waarvan iedere gek kan zien dat die vol was.
De wijze stopte met schenken, keek op en zei, “Maar natuurlijk u hebt gelijk. Als een vat al vol is, slaat het nergens op dat ik, of iemand anders, meer blijf schenken dan het kan bevatten. Daarom is er niets dat ik u kan leren.” Na die woorden gezegd te hebben verliet hij de kamer".

Het tijdperk van blind geloof is voorbij; dat van onderzoek is aangebroken. Het onderwerp van vandaag, de oorsprong van het christendom, ligt gevoelig omdat het fundamentele geloof van de mensen ter sprake komt. We moeten het daarom met respect bespreken. Het vertrouwen van de mens in God mag niet belachelijk worden gemaakt. Wij theosofen zijn geen tegenstanders van het christendom, en zijn nooit tegenstanders geweest. Wij geloven oprecht in zijn fundamentele principes van broederlijke liefde en mededogen. Maar er kan maar één Waarheid zijn en de waarheid omtrent het leven van de ziel vindt men niet in een speciale streek van het kompas; zij is overal in de cirkel te vinden, als een geheel. Zij die haar in één windrichting zoeken, zullen haar niet vinden.

Eerst zal ik een korte beschrijving van het christendom geven, dan zal ik proberen uit te leggen wat zijn oorsprong is en uiteindelijk besluiten met waarin het zich kan ontwikkelen.

Een korte beschrijving van het christendom:

Van alle Semitische religies is de christelijke de meest invloedrijke en de meest dominante in een groot deel van de wereld, vooral in het westen. Zijn oorsprong vinden we in de leringen van Jezus, een jood van geboorte, naar verluidt geboren uit de maagd, Maria. In essentie heeft het één God, maar dit monotheïsme wordt ondermijnd door het idee van de drie-eenheid. Er zijn christenen die beweren dat hun geloof is gebaseerd op de openbaringen van Jezus, maar het kan nauwelijks worden bestreden dat het christendom een uitvloeisel is van het judaïsme. Jezus zelf heeft nooit een nieuw geloof willen verbreiden maar heeft geprobeerd het judaïsme te zuiveren van al het waardeloze afval dat zich in de loop van de tijd eromheen had verzameld. Mozes heeft de joden een zuiver ethisch geloof gegeven en Jezus heeft slechts getracht het te verbeteren. Hij heeft de Tien Geboden van Mozes gerespecteerd, en de opvatting dat God liefde is opnieuw onder woorden gebracht. Het Oude Testament van de Bijbel is net zo heilig voor de christenen als voor de joden, maar de christen heeft bovendien het Nieuwe Testament met de leringen van Jezus. Hier zien we waarom de erfenis van het Judaïsme niet kan worden ontkend. Het christendom kan worden gezien als een uitbreiding van het judaïsme, maar in een verheffende richting. De joodse god wordt voorgesteld als zijnde machtig en rechtvaardig, maar soms ook als humeurig, boos en wraakzuchtig. De joodse god had een verbond met zijn volk, om bevrijd te worden moest men hem gehoorzamen. In het christendom zien we echter dat God onvoorwaardelijk van zijn volk houdt!

Als we de religies naar ouderdom zouden willen rangschikken komt het christendom in het geheel van de acht oudste religies, op de zesde plaats. De oudste bekende religie is het hindoeïsme, dan volgt het boeddhisme, het jainisme, de zoroastrische, het judaïsme, het christendom, de islam en tenslotte de godsdienst van de sikhs.

De wereld heeft vele grote beschavingen gekend. Denk aan de Egyptische wereld van de oudheid, de wereld van de Chaldeeën, de Maya’s en Inca’s, en de vele andere die uit het geheugen van de wereld zijn verdwenen. Plato vertelt ons in de Timaeus dat 9000 jaar geleden, een continent eiland in de Atlantische oceaan in korte tijd onder de golven van de zee verdween en de bevolking en beschaving met zich meenam. De Hindoes hebben een heel oude beschaving wat blijkt uit hun geschriften, de Veda’s en Upanishaden.

De periode vóór de komst van Christus in het gebied van het Midden Oosten en rond de Middellandse Zee, lijkt me belangrijk genoeg om mee te beginnen. Het rijk van Alexander de Grote veranderde de oude wereld in één cultuur, Grieks werd de internationale taal. Grieks was ook de taal van de oorspronkelijke Nieuwe Testament. De heidense, joodse en christelijke gnosticus zij allen schreven in het Koptische taal. De term gnostikos werd gebruikt door Plato in een bijzondere filosofische vorm en wil zo veel zeggen als ‘het leiden naar kennis’ of ‘capaciteiten voor kennis.’ Onder ‘gnostiek’ vinden we de klassieke esoterische traditie waarvan de joodse en christelijke gnostiek heel erg afhankelijk zijn. Alleen als we de joodse en de christelijke gnostiek met hun heidense voorloper verbinden kunnen we iets begrijpen van de uitgebreide gnostieke mythologie van de Nag Hammadi-bibliotheek.

In december 1945 had een Arabische boer een buitengewone archeologische ontdekking gedaan in boven-Egypte. Niet ver van de stad Naj Hammadi, op de berg Jabal al-Tarif, met zijn 120 grotten, had een boer, Muhammed Ali al-Samman, tijdens het graven, kruiken met boeken van papyrus gevonden, die later de Nag Hammadi-bibliotheek zouden gaan heten. Door de ontdekking van deze Nag Hammadi-bibliotheek is er veel meer licht op de evangeliën van het Nieuwe Testament geworpen. Hun oorsprong is zuiver gnostisch. Behalve de christelijke evangeliën in de Nag Hammadi heeft men werken van Plato en de Egyptische wijsgeer Hermis Trismegistus gevonden.

Wat nu de christelijke godsdienst heet was er al onder de klassieken, zij heeft altijd bestaan. Alle wijsgeren van de oudheid hebben één leer gepredikt, oorspronkelijk gegeven aan Hermis Trismegistus, die vervolgens werd doorgegeven aan Pythagoras en Plato in de Griekse wereld en de Zoroastrische Magi in het Midden Oosten. Het woord chrestos bestond al eeuwen voor ook maar iemand van het christendom had gehoord. In feite is het een vertaling van het woord kris, een esoterisch woord dat staat voor zalven, maar hierover straks meer. In de Griekse taal is het de chrestos die de orakels uitlegt, een profeet of een waarzegger. Het is ontleend aan de heidense tempelterminologie. De gnostieke vorm van het woord chrest, of chrestos betekent goede, of heilige man. Wat wij een adept noemen, een hoge chela, of discipel. Er is een wezenlijke betekenis in de twee termen chrestos en christos. Christos was “de weg”, en chrestos was de eenzame reiziger op weg naar het ultieme doel of de “waarheid”, het doel van Christos, eenheid van de ziel (de zoon) met de geest (de vader).

De oude heilige mysteriescholen werden opgericht met hetzelfde doel voor ogen als in elk ander land van de oudheid. Voor de ontwikkeling van de wetenschap; de verwerving van kennis; voor de verbetering van de morele en fysieke mens; voor de ontwikkeling van de intellectuele en mentale vermogens; het begrijpen en bestuderen van de wetten die de stoffelijke en geestelijke werelden besturen. Zo kwam de mens in de oude wereld meer in contact met het goddelijke. De kandidaat die klaar was om ingewijd te worden werd gezalfd, vandaar het woord kris. Bij de katholieken zien we wat er van dit zalven is overgebleven: iemand die op sterven ligt wordt gezalfd.

Het christendom rust op vier peilers of pilaren. De maagdelijke geboorte, de doping, de kruisiging en de wederopstanding van Christus. Deze hoofdbeginselen zijn overgenomen uit tradities uit de oudheid en zijn terug te vinden in de gnostieke leringen. Het is duidelijk dat in de meeste landen rond de Middellandse Zee in die tijd, het gnosticisme het oorspronkelijke christendom was. De vondst van de Nag Hammadi-bibliotheek ondersteunt deze bewering.

Nu iets over het gnosticisme of de gnosis. Het gnosticisme is geen intellectuele theorie, eerder een staat of toestand van zijn. Het is innerlijke “Kennis” die nooit van buiten kan worden begrepen. Het doel van de gnostieke geestelijkheid is de gnosis, of kennis van de waarheid te verwezenlijken. Om dit beter te begrijpen, gebruiken we het voorbeeld dat de mens een cirkel is. In het dagelijkse leven zijn wij de omtrek van de cirkel. Maar als we langs de straal naar het centrum gaan, dan beseffen we wat we altijd zijn geweest: zuiver bewustzijn. De gnostici leerden dat het bereiken van het middelpunt van de cirkel een reis van vele levens is. Telkens als wij ’s avonds gaan slapen en de volgende ochtend verfrist en als hernieuwd ontwaken, zo sterven wij aan het einde van een leven en reïncarneren we. Dan komen wij in een nieuw lichaam in de wereld, een stuk wijzer door onze vorige ervaringen.

Hoe moeten we de belangrijkste steunpilaren van het christendom in zijn werkelijke betekenis zien? Deze beginselen zijn, zoals we hebben gezien, overgenomen van de heidense tradities. Het is de maagd Maria die Jezus geboren laat worden in de donkere spelonken van de kosmos, wat het proces van
geboren worden symboliseert -- de ‘weg naar beneden’ in de gevangenis van het lichaam. Wij zien Jezus aan het einde van zijn missie weer opstaan en opstijgen naar de hemel in grote gelukzaligheid, wat de weg van het spirituele ontwaken voorstelt, het proces van verlichting – de ‘uitgang’. De drie wijzen brengen geschenken uit het oosten en vertegenwoordigen de drie meest waardevolle zaken: Juist geloof, juiste kennis en juist handelen.

Het dopen was een symbool voor het wegwassen van het verleden aan het begin van de zoektocht naar de gnosis. De naam ‘Jezus van Nazareth’ is een verbastering van ‘Jezus de Nazarener’, overeenkomstig de gnostici van de Mandeërs, nazarene betekent ‘ingewijde’, Jezus werd een ingewijde genoemd. De kruisiging stelt de dood van het eidolon of astrale lichaam voor gedurende de inwijding. Als we verwarren wat we zijn met wat we schijnen te zijn, creëren we een vals zelfbeeld, het beeld ofwel de eidolon. Het bewustzijn en de psyche zijn tegenwoordig hopeloos verward geraakt. Op het moment van de inwijding wordt de psyche gekruisigd. Jezus de ingewijde staat weer op als de Christus, het goddelijke bewustzijn, hij scheidt zijn essentie van zijn schijnbeeld en weet zichzelf het Bewustzijn te zijn dat getuige is van psyche, en niet het eidolon. Ingewijden die hun ware identiteit kennen als zuiver Bewustzijn, zien de verschrikkingen van onze wereld als niet meer dan een boze droom, maar degene die aan het wiel van lijden vastgebonden zit ziet de wereld ten onrechte als de werkelijkheid.

Gedurende de eerste eeuw van het christendom waren enorme aantallen joden in Judea en over het hele Middellandse Zeegebied verspreid, volledig opgenomen in een ver ontwikkelde heidense samenleving. Zij zagen zichzelf als wereldburgers – burgers van de kosmos. We zijn dan ook gedwongen een onderscheid te maken die ons beter zal laten begrijpen waarom de oorspronkelijke gnosis in verval is geraakt. Het onderscheidt betreft de woorden letterknechterij en gnosticisme. Deze indeling is belangrijk omdat de gnostici de verhalen en leringen van hun spirituele tradities interpreteren als richtingaanwijzers die voorbij de woorden wijzen op de mystieke ervaring van het onuitsprekelijke Mysterie. Letterknechten geloven hun geschriften als de feitelijke werken van God. Zij nemen hun leringen, verhalen en inwijdingsmythen als feitelijke geschiedenis. Zij nemen de woorden als letterlijke uitdrukking van de Waarheid. Vandaar dat we hen letterknechten noemen.

Wat van het werkelijke christendom terecht kwam is dit. In de meerderheid van de landen aan de Middellandse Zee was het gnosticisme het oorspronkelijke christendom. Het christelijke gnosticisme was een internationale beweging die zich over het gehele Middellandse Zeegebied verspreidde en tot bloei kwam in grote steden als Alexandrië, Edessa, Antiochië, Efeze en Rome. De christelijke letterknechterij was oorspronkelijk een kleine onbelangrijke stroming in het christendom die zich in Rome ontwikkelde tegen het einde van de tweede eeuw. In de loop van de derde eeuw groeide dit dogmatische geloof in populariteit in Rome en in het westen. Uiteindelijk trok hun al te simpele aanbieding van een plaatsvervangend lijden meer en meer volgelingen dan het christelijke gnosticisme met zijn moeilijke belofte van een gnosis na een mystieke transformatie.

Toen de letterknechten in macht groeiden vielen ze alle andere christelijke scholen aan. Uiteindelijk vormden de christelijke letterknechten de politieke lijn van het Romeinse Rijk. De totalitaire staat legde haar burgers die ene religie op die zij mochten volgen. Waarom is het evangelie van de gnosis niet bij iedereen bekend? Dit komt doordat de Roomse kerk 16 eeuwen lang systematisch bewijs heeft vernietigd dat het ooit heeft bestaan. Het in bezit hebben van christelijke werken die niet door de gevestigde kerk geaccepteerd werden werd gestraft met de gruwelijke dood. Gelukkig werd de bibliotheek met christelijke gnostische geschriften gevonden bij Nag Hammadi. Maar waarom werden ze sowieso begraven? Het was deze campagne tegen de ketterij waarin de bisschoppen de hand hadden. De gevestigde kerk had vele afschuwelijke daden op haar geweten. Niemand werd als een christen gezien tenzij hij zijn geloof in Jezus had getoond door de doop en de verlossing door het bloed van Christus. Om een goede christen te zijn werd men verondersteld te geloven in de dogma’s van de kerk en ze openlijk te verkondigen, om te doen alsof we blind vertrouwden op de leringen van de kerk. Maar de goddelijke waarheid, dat wil zeggen, leven naar de innerlijke Chrêstos betekende een scheuring en meer dan 230 afsplitsingen enkel in Engeland waren het gevolg. Ieder claimde het exclusieve recht de Christus in zijn eigen innerlijke kamer te hebben en ontkende die aanwezigheid in ieder ander, zij waren de valse profeten. Een droevige staat was ons erfdeel van de goddelijke waarheid, wat gelijk stond met het leiden van het leven van de Christos, of de verheerlijkte of gezalfde. Het heeft geen zin verder aandacht te besteden aan de degeneratie van de oude mysteriën. Het volstaat te zeggen dat het christendom gedurende de eeuwen nog een vonk van spiritualiteit brandende heeft weten te houden, hoe gedegenereerd die dan ook mag zijn.

In de toekomst kan het christendom de weg van de waarheid volgen en tolerantie tonen aan alle gelovigen ook heidenen en ketters. Door de vroegste esoterische mysteriën te bestuderen, zal de universele mystieke taal worden ontraadseld. Christendom gaat over wat wij zijn. Het gaat over het mysterie van bewustzijn. Hoe meer we de oude schriften bestuderen des te meer ontdekken we dat de basis van het Nieuwe Testament dezelfde is als die van de Veda’s van India en de Egyptische leer over de oorsprong van de goden.

De leer van liefde toegekend aan Jezus is zo bekend, dat je niet makkelijk opmerkt hoe radicaal het is. Wij moeten onze vijanden lief hebben, kwaad terug betalen met vriendelijkheid, en niet terug slaan als we aangevallen worden. We moeten hen vergeven die ons kwaad doen, meer aanbieden dan wat wordt gevraagd en geen geld lenen, maar geven aan diegene waarvan je weet dat je het niet terug zult krijgen. De geschiedenis van Christelijke Letterknechterij, vanaf de Kruisvaarders en de Inquisitie tot het moderne Vaticaans bankieren en welgestelde TV evangelisten, is een verraad van het evangelie van liefde aangekondigd door de oorspronkelijke christenen. Liefde overwint afgescheidenheid en verbindt ons met het mysterie dat Liefde is.

Samenvattend hebben we gezien dat het christendom, een leer van universele broederschap is, door de eeuwen heen heeft bestaan en nooit, niet is geweest. Het was verkleind tot een systeem van onderwerping aan dogma’s en stellingen. Grof materialisme is dan het resultaat van blind geloof. Wij hebben ook getracht te laten zien wat het zou kunnen worden en wat het oorspronkelijk was, de uitoefening van broederlijke liefde. Laten we elkaar lief hebben omdat we delen van elkaar zijn, dat zorgt voor onze groei en evolutie.

Tenslotte, het overheersende idee dat het enige doel in ons leven is geld te verzamelen, is gelijk aan het geloof dat de aarde plat is. Wij zijn God, op zoek naar ons Zelf. Wie zichzelf kent, kent God. De waarheid is niet veraf, maar aanwezig in alles dat wacht op ontdekking. De Boeddha heeft ooit gezegd, “Ik wil niet een leer accepteren omdat een geleerde dat heeft verkondigd, noch zal ik die accepteren als de Goden het zeggen; ik zal het pas accepteren als het waar is.”

Bronmelding: Jesus and the lost Goddess.
The Gnostic Gospels
Blavatsky: Collected Writings, Volume 8.
Comparative Religion
Sacred Mysteries among the Mayas and the Quiches.

terug