Vrede van MunsterDe beëdiging van het verdrag door de Spaanse en Nederlandse onderhandelaars (Gerard Terborch, 1648)

Einde Tachtigjarige Oorlog

De Vrede van Munster maakte in mei 1648 een einde aan de Tachtigjarige Oorlog tussen de opstandelingen in de Nederlanden en Spanje. Later dat jaar, in oktober 1648 werd in Osnabrück ook vrede gesloten tussen de landen, die betrokken waren bij de Dertigjarige Oorlog (1618-1648). De Vrede van Munster en van Osnabrück samen werden bekend als de Vrede van Westfalen en bepaalden de staatkundige verhoudingen in Europa tot aan de tijd van Napoleon Bonaparte.
Het tij in de oorlog tegen Spanje was in het voordeel van de Republiek van de Nederlanden gekeerd door Franse inmenging. In 1641 begonnen vredesonderhandelingen tussen de strijdende partijen. Afgesproken werd dat in Munster en Osnabrück onderhandeld zou worden. Hoewel de Republiek niet meevocht in de Dertigjarige Oorlog, werd de Republiek van de Nederlanden toch uitgenodigd bij de vredesonderhandelingen.
 

Oorlog kostte veel geld

Hoewel er aan het einde van de Tachtigjarige Oorlog steeds meer successen werden geboekt, begon het Nederlandse volk genoeg te krijgen van het slepende conflict. De langdurige oorlog kostte veel geld en mensenlevens. Alleen de provincies Zeeland en Utrecht, en de stad Leiden, bleven tot het einde toe voorstander van de oorlog.
De Republiek van de Nederlanden mocht als volwaardige staat aan de onderhandelingen meedoen. Ook Spanje stemde hiermee in. In januari 1646 bezochten acht Nederlandse vertegenwoordigers Munster om met de Spanjaarden te onderhandelen over een vrede. Deze vredesonderhandelingen vonden plaats in het Huis van het Kramersgilde, dat tegenwoordig het Haus der Niederlande wordt genoemd.
 

Republiek van de Nederlanden

Tijdens de onderhandelingen werden de Republiek van de Nederlanden en Spanje het snel eens. De tekst van het Twaalfjarig bestand werd als uitgangspunt genomen en de Republiek van de Nederlanden werd door Spanje als soevereine staat erkend. De vrede leek heel nabij, maar Frankrijk gooide roet in het eten door steeds met nieuwe eisen te komen. De Nederlanden besloten hierop buiten Frankrijk om vrede te sluiten met Spanje. Op 30 januari 1648 werd de vredestekst vastgesteld.
 

Vrede definitief vastgesteld op het stadhuis van Munster

Vervolgens werden deze overeenkomsten ter ondertekening naar Den Haag en Madrid gestuurd. Op 15 mei werd de vrede definitief vastgesteld op het stadhuis van Munster. In een uren durende ceremonie lazen vertegenwoordigers van Spanje en de Republiek van de Nederlanden de voornaamste documenten voor, waarna te traktaten werden uitgewisseld.Een belangrijk nevengevolg van de Vrede van Munster was dat het Nederduits-Gereformeerde geloof de staatskerk van Nederland werd. Alle katholieke goederen vervielen aan de overheid. De katholieken moesten tot 1795 gebruik maken van schuilkerken, want zij verloren alle kerken, kapellen, kloosters en andere bezittingen.