Gasten aan tafel.

door L. Noens

 

Op een mooie lente dag begint eigenlijk dit verhaal. Tegen de muur van de berging hangt een nestkastje. Het is bedoeld om er koolmezen in te huisvesten, maar er komt al enkele jaren alleen maar eentje in overnachten. Om de vogelpoep op te vangen ligt er op de bodem een stukje reclamefolder…. Of het daaraan ligt dat ze hierin niet nestelen weet ik niet.

Begin april 2003, alweer geen koolmees activiteiten. Ik besluit voor de grap het kastje maar op te vullen met een klauwtje hooi en mos. Na een week valt het mij op dat er hommel activiteiten zijn. Het is waarschijnlijk de koningin-moeder die hier haar stek heeft gekozen en zich hier gaat vestigen. De komende weken wordt het steeds drukker en de dikke hommel is vervangen door een kleinere, naar ik mag aannemen een werkhommel. De stuifmeel korfjes zijn zwaar beladen en ze zijn ’s morgens al vroeg op pad. Regelmatig neem ik een kijkje in het kastje maar er is niets van het hommelnest te zien. Wanneer ik aan het mos peuter komt er direct een hommeltje tevoorschijn, de soldaat genaamd. Ik ga het invlieggat maar een beetje kleiner maken om eventuele vogels die het hommelnest willen belagen tegen te houden. Dit gaf in het begin toch enige problemen bij de hommeltjes. Kwestie van verstoorde oriëntatie ? Het gat was behoorlijk kleiner geworden en ze vliegen duidelijk met een bepaald programma. Wanneer er eentje door het gat naar binnen vliegt en ik doe het dak van het nestkastje, vliegt de hommel via dit geopende dak naar buiten om via het invlieggat weer terug naar het nest te keren.

De laatste week van mei wordt het een beetje tropisch warm en binnenin de nestkast klinkt er een duidelijk gezoem. De, ik noem hem maar de aircohommel, is volop bezig het nest te koelen! Wat een energie moet dit kosten voor een beetje koeling. Ik besluit dan ook maar om het dakje aan een kant te lichten, tegenover het invlieggat, om de diertjes een beetje tegemoet te komen. Eigenlijk is dit de enige echte groene energie. Om je woning te koelen kan je in de toekomst een kolonie aircohommels inhuren in plaats van een hoop energie verslindende ventilatoren en koelapparaten.

Helaas berust dit (nog) niet op de werkelijkheid.

Hieronder een foto van de situatie met het nestkastje (rechtsboven)

     en het nestkastje zelf 

   

De aircohommel in actie aan de buitenkant….. Weide hommel (Bombus pratorum)

     

         Het nest koel houden is de boodschap!!

 

Op 29 mei ‘werp ik weer een blik’ in het nestkastje en tot mijn grote verbazing zitten er nog andere gasten dan hommels in! Ze hebben drie poten plus vier buikpoten keer twee, dus is het toch een echte rups.

Blijkbaar zijn ze in het verpoppingstadium, want ze beginnen ‘met man en macht’ een wit beschermingsnest te spinnen met daarin ontsnapping tunnels voor de uitsluipende vlinder.

 

  

Ik tel er een 16 tal en laat deze zaak nog even met rust.

Er komen een aantal vlindersoorten in aanmerking o.a. Achroia grisella  en Galleria mellonella uit de groep Pyralidae galleriinae. Er zijn nogal wat soorten die bijennesten eten.

 

  Nest compleet met ‘aircohommel’

                                             

Het wachten is op de uit de spinseltunnels ontsnappende nog onbekende nachtvlindersoort.

03-06-2003 zijn de ‘tunnels’ duidelijker geworden en ik tel er zo’n 35.

                                            

 

04-06-2003. Vermoedelijk is het hommelnest zo goed als vernietigd, er zitten nog twee kleine hommeltjes in en dat is alles. Er wordt ook geen voedsel meer aangevoerd…..

Wanneer ik ongeveer alle mos verwijder zie ik overal witte spinseldraden door lopen. Het is dus toch een parasitaire rups? Toch even een imker inschakelen voor dit probleem.

Hij kent geen hommelsoorten maar wel de ‘wasmot’ en dit is geen mot die de was doet maar een plaag kan zijn in de bijenkasten en de raten met inhoud vernietigd. Het wordt langzamerhand een verhaal in een verhaal.

              Honingraat met vraatsporen van de A. grisella, 10 juni 2003.

Toch slaagt de wasmot erin om af en toe een bijennest te besmetten en haar nageslacht zorgt er dan voor dat de bijenkolonies niet te groot worden en alles gaan overheersen. Kwestie van natuurlijk evenwicht. Een andere imker meldt; “De wasmot is een akelig vervelend vlindertje dat als ze de kans krijgt al je bijenraten kapot eet”. Het zijn meestal de verlaten raten die opgepeuzeld worden door de wasmot. Een actieve bijenkolonie zal iedere indringer binnen de kortste keren naar buiten werken of inkapselen en zeker de wasmot niet aan de gedekte tafel toelaten. Daarom worden dan ook de meeste larven van de Kleine wasmot in lege honingraten aangetroffen.   

Maar, stel dat er geen wasmotten waren dan is de vrije natuur een groot bijennest geworden…

 

Op 16-06-2003 zit er in de berging op een oude honingraat een klein motje. Het is de Kleine wasmot, A. grisella van het mannelijk geslacht. Voor foto zie ook de website van UKMoths.

Alweer een kleine wasmot op de honingraat in de berging op 22-06-2003. Deze is nog puntgaaf en zit aan de buitenkant van de plastic zak waar de honingraat in zit.

Op 27-06-2003 zit er weer een wasmotje op de honingraat, dit is nu al de derde. De vorige, van 22-06, heeft eitjes afgezet in de ‘gevangenispot’ met een stukje raat.

            De kleine wasmot :   

                                              Achroia grisella

Op 28-06-2003 zitten er op de oude honingraat in de berging 4 stuks van deze griezels.

Ondertussen is er ook een kleine groep zwarte mieren op verkenning in het nestkastje, maar dit loopt verkeerd af. Ze raken verstrikt in het sterke spinsel van de rupsen en gaan een langzame dood tegemoet.

In de ‘gevangenispot’ komen de rupsen uit het ei op 16-07-2003, zo’n 3 weken na de ei afzetting. Op de oude honingraat zit weer een klein motje.

Twee weken later op de honingraat…… honderden rupsen vreten de totale raat op!

              …. Wit met een oranjebruin kopje……

                        scanfoto 03-08-2003

In het nestkastje is het nog steeds rustig.

Op 16-08-2003 is de honingbijenraat bijna geheel opgepeuzeld door de Kleine wasmot, A. grisella. Er hangen veel poppen aan de raat en ze zijn massaal aan het uitkomen.

 

                       

                

                     De raat van 10 juni 2003    .…...   totale verwoesting…..

 

Op 1 sept. 2003 meldt dhr. A van Vlierberghe (imker) dat er in een plasticzak met nog te smelten oude honingraat een paar grote wasmotten zitten. Ze zijn dermate ‘afgevlogen’ dat ze niet exact te determineren zijn. Er zitten ook kleine wasmotten bij (A. grisella). Het is ondertussen wel al duidelijk dat de rupsen in het nestkastje niet van Achroia grisella zijn. De meest voor de hand liggende is Galleria mellonella vanwege de gele kleur van de rupsen.

 

Op 21-12-2003 is er op tv op de Belgische VRT 1 het programma HOE ? ZO !

Bij de speciale gerechten werden sprinkhanen, meelwormen en ook ‘gele rupsen’ gepresenteerd. De wasmotrups Galleria mellonella is ook hier aanwezig. Zeer eiwit rijk……

 

24 April 2004 komen de eerste wasmotten tevoorschijn …..

             

          …….. ze kunnen zich weer massaal vermenigvuldigen.        

   

 

 

Op 10 Mei 2004 zit er eentje op het nest….. pas uitgekomen.

De cyclus voor deze wasmot is rond. Het nageslacht kan zich weer storten op vooral oude nesten van bijen en hommels en zo de rommel weer opruimen die deze achterlaten. Deze soort wasmot, Galleria mellonella, heeft maar één generatie en als je deze gemist hebt dan moet je weer een jaar wachten ….! De Kleine wasmot, Achroia grisella heeft meerdere generatie’s per jaar en is daardoor veel agressiever en mogelijk vernietigd deze vele onbeheerd achtergelaten honingraten.

 

Hulst, 22-12-2003. Bijgewerkt 10-05-2004

Luciën Noens