Excursies.
Gepland:
| Vrijdag 3 juni 2016 |
Twaalfde Nationale NachtvlinderNacht in samenwerking met de Vlinderstichting In heel Nederland is er aandacht voor de schonen van de nacht. (Zie http://www.nachtvlindernacht.nl/. ) In Oost Zeeuws Vlaanderen is er een excursie op een leuke locatie, namelijk het bos van het watergebied te Clinge. Verzamelen om 21.00 uur aan het eind van de Hulststraat (straat naast kerk van Belgische Klinge) Nachtvlinderliefhebbers zijn van harte welkom van 21.00 tot 1.00 uur. Vroeger huiswaarts keren is mogelijk. Het is een leuke ervaring om kennis te maken met het nachtleven van vlinders. Met een speciale lamp en op stroop worden nachtvlinders gevangen en op naam gebracht in/bij een boshut. Tip: Neem een zaklicht mee! Info en aanmelden bij excursieleider Joop de Bakker, Lamswaarde telefoon 0114-690482 of 06-10273071 of per e-mail jdbakker@zeelandnet.nl Organisatie: Insectenwerkgroep de Steltkluut/vlinderwerkgroep Oost Zeeuws Vlaanderen |
| Zondag 14 augustus 2016 |
Informatiemiddag in de " Braakmanboerderij" van Staatsbosbeheer van 13.30u tot 16.30u
over de meest bedreigde diersoort in Nederland, namelijk de vlinders. Leden van de insectenwerkgroep van de Steltkluut informeren de bezoekers op een leuke manier over de stand van zaken van de dagvlinders en de nachtvlinders. Er is een kleine tentoonstelling over vlinders en om 14 uur en 15 uur geeft Joop de Bakker een powerpointpresentatie van ca 30 minuten over de vlinders uit de streek. Info bij Joop de Bakker, Lamswaarde telefoon 0114-690482 of 06-10273071 of per e-mail jdbakker@zeelandnet.nl Organisatie: Insectenwerkgroep de Steltkluut/vlinderwerkgroep Oost Zeeuws Vlaanderen |
Excursieverslagen:
02-09-2011: 7e Nationale Nachtvlindernacht.
09-07-2010: 6e Nationale Nachtvlindernacht.
28-08-2009: 5e Nationale Nachtvlindernacht.
29-08-2008: 4e Nationale Nachtvlindernacht.
07-09-2007: 3e Nationale Nachtvlindernacht.
23-09-2006: 2e Nationale Nachtvlindernacht.
01-07-2005: 1e Nationale Nachtvlindernacht.
(Zevende) Nationale NachtvlinderNacht op 2 september 2011
Nieuwe micro’s voor oost Zeeuws Vlaanderen!
Verslag van Joop de Bakker en Eddy Taelman
Vrijdagnacht 2 september 2011 konden vlinderliefhebbers op circa 80 plaatsen in het land kennismaken met de schonen van de nacht. Vanaf de schemering tot in de kleine uurtjes werden nachtvlinders gevangen op licht en op smeer.
Zeeland
Natuurlijk deden de Zeeuwse vlinderwerkgroepen van de Vlinderstichting ook weer mee. In Zeeland werden excursies gegeven te Kwadendamme, Goes, Ritthem, Rammekenshoek, Lamswaarde, Axel, Arnemuiden en Oostburg.
Excursie Lamswaarde
Voor de zevende keer op rij nam de insectenwerkgroep van de Steltkluut annex vlinderwerkgroep Zeeuws Vlaanderen (Oost) deel aan de NNN.
Door onze werkgroep werd een lichtval met laken geplaatst in de tuin bij de familie de Bakker en werd er een strooproute in de omgeving van Lamswaarde uitgezet.
Het was prima nachtvlinderweer. Bij een zalige temperatuur van ca 20 graden gingen we om 9 uur van start. Rond half 11 uur was er al dauwvorming maar de temperatuur was om half twee nog rond de 14 graden.
De belangstelling was redelijk. Tien personen kwamen een kijkje nemen. Door de deelname van onze Belgische vlindervrienden Dirk en Hugo kreeg het evenement nog een internationaal tintje. Na een korte kennismaking en de koffie konden de gasten vanaf het terras meester-vanger Eddy Taelman aan het werk zien en veel nachtvlinders zaten al in het net voor ze de kans kregen om op het laken te landen of in de val te vliegen.
Om half elf deden we een rondje langs de strooproute. Zeventien bomen waren ingesmeerd met een mengsel van banaan, suiker en wijn. Opvallend was dat op het smeer op wilg en iep geen nachtvlinders zaten. Op populier zaten er 17 vlinders.
Terug op basis gaf Joop de Bakker nog een powerpoint-presentatie over het 25-jarig bestaan van de werkgroep en de voorlopige resultaten van het Zeeuwse nachtvlinderonderzoek.
De vangst van de vlinders op licht ging ondertussen verder en onder genot van een drankje werden de vlinders op naam gebracht. De wijn werkte bij de gasten blijkbaar beter dan bij de vlindersmeer, want tot in de kleine uurtjes werd er heel wat gelachen en afgelald.
Soorten en aantallen
Totaal werden 149 macro’s + 11 micro’s genoteerd van 33 macro- en 10 microsoorten.(zie lijst) Onze top-drie komt overeen met het voorlopige landelijke resultaat.
De eindbalans werd de volgende dagen opgemaakt, want er werden nog wat micro’s ter verificatie op het forum van waarneming.nl gezet omdat ze voor het eerst in Oost Zeeuws Vlaanderen werden gezien.
Nieuw voor Oost Zeeuws Vlaanderen
Het is altijd leuk nieuwe soorten in en voor de regio te ontdekken. De hangmatmot is met een lengte van 4 mm een micro onder de micro’s.
Voorlopige resultaten landelijk
De huismoeder staat voorlopig, net als andere jaren, op nummer 1. Andere vlinders uit de voorlopige top drie zijn gamma-uil en zwarte-c-uil. Ook bruine snuituil, piramidevlinder, appeltak, hagendoornvlinder, volgeling, vierkantvlekuil en agaatvlinder horen bij de tien soorten die tot nu toe op de meeste locaties zijn aangetroffen.
Bedankt
Wij danken de Vlinderstichting voor de publiciteit en we danken alle bezoekers voor de belangstelling en Joop Rijnders voor de sterke verhalen bij de borrel. Tot ziens bij de 8e NNN.
Zinderende (zesde) Nationale NachtvlinderNacht op 9 juli 2010
In “de Oase van Ossenisse” eindigt vlinderfeest pas in de vroege uren!
Verslag van Joop de Bakker en Eddy Taelman
De Vijfde Nationale NachtvlinderNacht op 28 augustus 2009
Veel vlinders op smeer en vier nieuwe soorten voor Oost Z.Vlaanderen.
Verslag van Joop de Bakker en Eddy Taelman
De Vlinderstichting deed weer een oproep om mee te doen aan de Nationale nachtvlindernacht. Veel vlinderwerkgroepen en vlinderliefhebbers gaven daaraan gehoor en daardoor werden er op een kleine 100 locaties in Nederland weer naar nachtvlinders gekeken.
Zeeland
Natuurlijk deden de Zeeuwse vlinderwerkgroepen van de Vlinderstichting ook weer mee. De insectenwerkgroep van de Steltkluut annex vlinderwerkgroep Zeeuws Vlaanderen (Oost) organiseerde een nachtvlinderexcursie in het bos van de Clinge. Er was een lichtval met laken opgesteld en er was een strooproute uitgezet.
Weer en bezoek
De harde wind nam in de namiddag nog toe en voor de nacht werden ook zware buien voorspeld, dus geen goede omstandigheden om te nachtvlinderen. In de namiddag troffen we de voorbereidingen en gingen we de bomen insmeren en hoorden we de wind door de boomkruinen gieren. In het bos onder de bomen viel het nog wel mee met de wind maar met gemengde gevoelens gingen we met tien deelnemers de nacht in.
Excursie Clinge
Na een korte kennismaking en wat determinatiewerk van de lichtvangsten gingen we de smeerplaatsen controleren. Wat een verrassing. Zoveel vlinders hadden we op smeer nog nooit gevangen! Op smeer waren 165 vlinders afgekomen en het leverde ook vier extra soorten op t.w.: schijn-piramidevlinder, groente-uil, lijnsnuituil en rode dennenspanner.
Zeer groot was het aantal piramidevlinders (104) op verschillende boomsoorten. Stof genoeg voor discussie, want de twee in Nederland voorkomende Amphipyra-soorten zijn zeer moeilijk van elkaar te onderscheiden. Het betreft de piramidevlinder (Amphipyra pyramidea) en de schijn-piramidevlinder (Amphipyra berbera). Alleen genitaal onderzoek kan 100% zekerheid bieden, maar daarbij moeten de vlinders gedood worden en dat heeft absoluut niet onze voorkeur. Verschillende auteurs uit diverse landen hebben getracht de kenmerken te beschrijven. Veel beschreven kenmerken zijn discutabel. Meestal moet men uitgaan van het voorkomen van een aantal kenmerken.
De door ons gehanteerde belangrijkste kenmerken voor de schijn-piramidevlinder zijn:
1. een duidelijke ringvlek
2. geen duidelijke middenschaduw
3. witte uiteinden aan de palpen (zie foto)
Zestien vlinders voldeden aan deze kenmerken en zijn aangemerkt als schijn-piramidevlinder.
Restaurant-voorkeur van Amphipyra (piramidevlinders
Resultaten op de smeerroute (tabel E Taelman)Op eik zaten gemiddeld 6 vlinders per boom en op den en beuk gemiddeld 3 vlinders per boom. Is het toeval of misschien toch een voorkeur van de Amphipyra (piramidevlinders) voor smeer op eiken? We zijn benieuwd naar ervaringen van andere smeerders!
Pikdonker-ervaring en onweer
Op verzoek van de excursieleider werden de zaklichten even uitgedaan en konden de deelnemers ervaren hoe donker het in een bos kan zijn. Je ziet geen hand voor de ogen, ook niet de grond en een mens zou alleen op de tast het bos kunnen verlaten. Men stond versteld hoe sommige dieren, zoals nachtvlinders, in het donker voedsel en een partner kunnen vinden. Een andere verrassing kregen we voor middernacht toen we verrast werden door een onweersbui met veel neerslag. Bezorgde thuisblijvers bedachten reddings- en evacuatieplannen om de deelneemsters in veiligheid te brengen. Gelukkig hadden we een “veilige” plaats om te schuilen en kon een excursiedeelneemster de bezorgde thuisblijvers vertellen dat ze haar in het pikdonkere bos toch niet konden vinden maar dat alles oké was. Om half één besloten we het bos te verlaten en huiswaarts te keren. De lichtval lieten we aan en die werd de volgende ochtend gecontroleerd.
Soorten en aantallen
Uit een nog lopend onderzoek was al bekend dat er in de bossen van Clinge, gelegen op pleistocene zandgronden, veel vlindersoorten in behoorlijke tot grote aantallen kunnen voorkomen. Gezien de weersomstandigheden zitten we met een totaal aantal van 240 macro’s en 78 micro’s zeker boven het landelijke gemiddelde. Het aantal soorten bedroeg 31 macro- en 10 micro-soorten.
Bijzonder bij de macro’s waren de vangsten van de gelijnde grasuil (nieuw voor Oost Zeeuws Vlaanderen) en de zeer zeldzame berken-oogspanner (in 2007 en 2008 slechts 1 waarneming per jaar)
(foto's J de Bakker)
Bij de micro-soorten konden we 3 soorten als nieuw voor oost Zeeuws Vlaanderen noteren:
Agonopterix arenella, Agriphila selasella en Eudonia truncicolella
Bedankt
Wij danken de Vlinderstichting voor de publiciteit, Evides en Stichting Het Zeeuwse Landschap voor de toestemming, collega Joop Rijnders voor de medewerking en we danken alle bezoekers voor de belangstelling en het welslagen van deze vlindernacht.
Volgende keer
Wilt u er ook eens bij zijn? Dat kan, want de volgende Nationale NachtvlinderNacht is volgend jaar op vrijdag 9 juli 2010. Wij hebben al een leuke locatie in de Kop van Ossenisse bij de fam. Fortuin-Vink, Oostdijk 4 en starten dan om 21.00 uur. Begin juli vliegen er weer andere soorten en wie weet misschien ook weer nieuwe soorten voor onze regio.
HOOG BEZOEK TIJDENS DE VIERDE NATIONALE NACHTVLINDERNACHT op 29 augustus 2008
Verslag van Joop de Bakker
Op een kleine 100 locaties in Nederland werd er weer naar nachtvlinders gekeken. In het kader van het 25-jarig bestaan van de Vlinderstichting vond in Burgers’Zoo een speciale editie van de NachtvlinderNacht plaats. De dierentuin was ’s avonds geopend en het evenement trok ruim 400 bezoekers. Ook minister Verburg van LNV kwam op bezoek en gaf de Vlinderstichting een cheque ter waarde van € 10.000. Ze gaf aan dat de vlinders, door hun levenswijze en kleuren, zeer geliefde dieren zijn en zeker bescherming nodig hebben omdat veel soorten sterk achteruitgaan. Ze prees het enthousiasme en de inzet van De Vlinderstichting en gaf aan dat ook het ministerie zijn uiterste best doet de bedreigde soorten te behouden.
Zeeland
Natuurlijk deden de Zeeuwse vlinderwerk-groepen van de Vlinderstichting ook mee. Anton Baaijens op de Schotsman en Jan van Belzen te Arnemuiden en de insectenwerk- groep van de Steltkluut annex vlinderwerk- groep Zeeuws Vlaanderen (Oost) organiseerde een nachtvlinderexcursie op de thuisbasis van Joop de Bakker te Lamswaarde. In de tuin en bij de Weel was een lichtval met laken opgesteld en er was een strooproute uitgezet bij de Weel en op de Roverbergsedijk.
Weer en bezoek
Het was droog en helder, maar het koelde vrij snel af. Dertien personen toonden hun belangstelling of interesse. De harde kern was natuurlijk weer present om Joop te assisteren.
Na de koffie gingen we van start. Later op de avond werden de smeerplaatsen en de lichtval bij de Weel gecontroleerd.
Onder het toeziend oog van Jack Fortuin werkt Joop de Bakker het lijstje bij.
(foto Eddy Taelman)
Soorten en aantallen
Eind september hadden ruim 60 excursiepunten uit den lande hun waarnemingen doorgegeven aan de Vlinderstichting. Dat leverde ruim 2500 vlinders van 180 soorten op. In Zeeland werden 334 vlinders van 75 soorten genoteerd.
|
Nr |
Top tien ZEELAND |
Aantal vlinders |
Nr |
Top tien NEDERLAND(bron Vlinders 4-2008) |
Aantal vlinders |
|
1 |
Zwarte-c-uil |
44 |
1 |
Huismoeder |
359 |
|
2 |
Huismoeder |
28 |
2 |
Zwarte-c-uil |
254 |
|
3 |
Vierkantvlekuil |
17 |
3 |
Piramidevlinder |
149 |
|
4 |
Gewone breedvleugeluil |
14 |
4 |
Vierkantvlekuil |
134 |
|
5 |
Zuidelijke stofuil |
14 |
5 |
Bruine snuituil |
129 |
|
6 |
Taxusspikkelspanner |
10 |
6 |
Appeltak |
111 |
|
7 |
Glad beertje |
10 |
7 |
Haarbos |
89 |
|
8 |
Kleine beer |
10 |
8 |
Gamma-uil |
67 |
|
9 |
Donker klaverblaadje |
9 |
9 |
Agaatvlinder |
48 |
|
10 |
Gewone spikkelspanner |
9 |
10 |
Taxusspikkelspanner |
48 |
Lamswaarde
Het totaal aantal van 89 vlinders viel mee en met 30 soorten zitten we op het landelijk gemiddelde. Op smeer waren 14 vlinders afgekomen en het leverde ook drie extra soorten op (rood weeskind, groente-uil en zuidelijke stofuil). Bijzonder waren de vangst van de snuitvlinder en het rood weeskind.
Bedankt
Mijn vrouw en collega’s en alle bezoekers dank ik van harte voor het welslagen van deze vlindernacht. Een speciaal woord van dank aan de familie de Bruijcker - van Laar voor de aansluiting van het lichtpunt (L2) bij de Weel.
Volgende keer
Wilt u er ook eens bij zijn? Dat kan, want de volgende Nationale NachtvlinderNacht is op 28 augustus 2009. Wij gaan op zoek naar een speciale locatie, mogelijk in de bossen van de Clinge, maar daar moeten we nog toestemming voor krijgen. We houden u op de hoogte.
Waargenomen vlinders tijdens de Vierde Nationale Nachtvlindernacht
op 29-8-2008 te Lamswaarde Coördinaten 062-373.
|
Aantal |
Nederlandse naam |
Wetenschappelijke naam |
|
|
UILEN |
NOCTUIDAE |
|
5 |
Agaatvlinder |
Phlogophora meticulosa |
|
3 |
Bleke grasuil |
Mythimna pallens |
|
1 |
Bruine snuituil |
Hypena proboscidalis |
|
2 |
Donker brandnetelkapje |
Abrostola triplasia |
|
6 |
Gamma-uil |
Autographa gamma |
|
9 |
Gewone breedvleugeluil |
Diarsia rubi |
|
1 |
Gewone grasuil |
Luperina testacea |
|
2 |
Gewone stofuil |
Hoplodrina octogenaria |
|
1 |
Groente-uil |
Lacanobia oleracea |
|
3 |
Halmrupsvlinder |
Mesapamea secalis |
|
2 |
Huismoeder |
Noctua pronuba |
|
5 |
Koperuil |
Diachrysia chrysitis |
|
1 |
Puta-uil |
Agrotis puta |
|
1 |
Rood weeskind |
Catocala nupta |
|
1 |
Turkse uil |
Chrysodeixis chalcites |
|
5 |
Vierkantvlekuil |
Xestia xanthographa |
|
4 |
Witstipgrasuil |
Mythimna albipuncta |
|
1 |
Zuidelijke stofuil |
Hoplodrina ambigua |
|
15 |
Zwarte-c-uil |
Xestia c-nigrum |
|
|
SPANNERS |
GEOMETRIDAE |
|
1 |
Egale dwergspanner |
Eupithecia absinthiata |
|
1 |
Gewone spikkelspanner |
Ectropis crepuscularia |
|
1 |
Hagedoornvlinder |
Opisthograptis luteolata |
|
3 |
Kleine groenbandspanner |
Colostygia pectinataria |
|
5 |
Paardenbloemspanner |
Idaea seriata |
4 |
Taxusspikkelspanner |
Peribatodes rhomboidaria |
|
|
TANDVLINDERS |
NOTODONTIDAE |
|
1 |
Brandvlerkvlinder |
Pheosia tremula |
|
1 |
Snuitvlinder |
Pterostoma palpina |
|
|
MICRO'S |
|
|
1 |
Pleuroptia ruralis |
Pleuroptia ruralis |
|
2 |
Agriphila tristella |
Agriphila tristella |
|
1 |
Anthophila fabriciana |
Anthophila fabriciana |
|
89 |
TOTAAL |
(30 SOORTEN) |
DERDE NATIONALE NACHTVLINDERNACHT op 7 september 2007
Activiteit op ruim 100 plaatsen in Nederland
Verslag van Joop de Bakker
Na de succesvolle voorgaande edities werd door de Vlinderstichting een derde gepland in het najaar van 2007. Op ruim 100 plaatsen werd er naar nachtvlinders gekeken. Daarmee is de derde versie de meest uitgebreide tot nu toe.
Soorten en aantallen (bron: Vlinders 4-2007)
Eind september hadden ruim 60 excursiepunten uit den lande hun waarnemingen doorgegeven aan de Vlinderstichting.
Dat leverde 800 waarnemingen op van ruim 2200 vlinders van 160 soorten. De top-10 ziet er als volgt uit:
|
Nr |
Meest geziene soorten |
Aantal locaties |
Nr |
Talrijkste soorten |
Aantal vlinders |
|
1 |
Huismoeder |
48 |
1 |
Huismoeder |
231 |
|
2 |
Stro-uiltje |
31 |
2 |
Stro-uiltje |
212 |
|
|
Zwarte-c-uil |
31 |
3 |
Zwarte-c-uil |
185 |
|
4 |
Vierkantvlekuil |
28 |
4 |
Groente-uil |
153 |
|
5 |
Taxusspikkelspanner |
27 |
5 |
Vierkantvlekuil |
85 |
|
6 |
Agaatvlinder |
26 |
6 |
Kleine beer |
83 |
|
|
Gamma-uil |
26 |
7 |
Piramidevlinder |
81 |
|
8 |
Koperuil |
25 |
8 |
Taxusspikkelspanner |
77 |
|
9 |
Haarbos |
24 |
9 |
Hagedoornvlinder |
53 |
|
10 |
Hagedoornvlinder |
23 |
10 |
Agaatvlinder |
51 |
Lamswaarde
Natuurlijk deden de drie Zeeuwse vlinderwerkgroepen van de Vlinderstichting ook mee. De insectenwerkgroep van de Steltkluut annex vlinderwerkgroep Zeeuws Vlaanderen (Oost) organiseerde een nachtvlinderexcursie op de thuisbasis van Joop de Bakker te Lamswaarde.
In de tuin was een lichtval met laken opgesteld en er was een strooproute uitgezet bij de Weel en op de Roverbergsedijk.
Weer en bezoek
Het was droog en er stond behoorlijk wat wind. De belangstelling had wat groter kunnen zijn. De aankondiging had niet in de krant en in het verenigingsblad van de Steltkluut gestaan en of de vrijdagavond de beste avond is voor een excursie valt te betwijfelen. De harde kern was natuurlijk wel present en met zes deelnemers gingen we de nacht in.
De excursie
Na de koffie gingen we van start. Buiten was het pikdonker, maar de vlinders konden binnenshuis zeer goed worden bekeken en op naam worden gebracht. Later op de avond werden de smeerplaatsen gecontroleerd.
Bijzonderheden/Zeldzaamheden
Op smeer waren maar 13 vlinders afgekomen en het leverde ook geen nieuwe soorten op. Veel van de door ons waargenomen soorten staan ook in de nationale top-10. Veel mensen denken dat nachtvlinders maar kleurloze motten zijn, maar er zijn ook fraai getekende en gekleurde soorten te bewonderen.
Bijzonder en ook bijzonder fraai van kleur waren de oranje wortelboorder en de kleine groenbandspanner.
Met een totaal van 28 soorten en 147 vlinders scoorden we aanzienlijk hoger dan het landelijke gemiddelde met 13 soorten en 36 vlinders, maar dat kwam vooral door onze expert-vanger Eddy Taelman die ook het vlindernet hanteerde. Waarvoor onze hartelijke dank.
Volgende keer
Wie ook eens kennis wil maken met de schonen van de nacht is van harte welkom op de volgende 4e Nationale Nachtvlindernacht op vrijdag 29 augustus 2008. Tot ziens.
Waargenomen vlinders tijdens de Derde Nationale Nachtvlindernacht
op 7-9-2007 te Lamswaarde Coördinaten 062-373.
|
Aantal |
Nederlandse naam |
Wetenschappelijke naam |
|
|
UILEN |
NOCTUIDAE |
|
7 |
Agaatvlinder |
Phlogophora meticulosa |
|
6 |
Bleke grasuil |
Mythimna pallens |
|
2 |
Donker brandnetelkapje |
Abrostola triplasia |
|
5 |
Gewone breedvleugeluil |
Diarsia rubi |
|
2 |
Gewone grasuil |
Luperina testacea |
|
5 |
Gewone stofuil |
Hoplodrina octogenaria |
|
29 |
Groente-uil |
Lacanobia oleracea |
|
7 |
Huismoeder |
Noctua pronuba |
|
3 |
Kooluil |
Mamestra brassicae |
|
5 |
Koperuil |
Diachrysia chrysitis |
|
1 |
Open-breedbandhuismoeder |
Noctua janthe |
|
1 |
Rookkleurige worteluil |
Euxoa nigricans |
|
4 |
Stro-uiltje |
Rivula sericealis |
|
8 |
Vierkantvlekuil |
Xestia xanthographa |
|
4 |
Volgeling |
Noctua comes |
|
2 |
Witstipgrasuil |
Mythimna albipuncta |
|
26 |
Zwarte-c-uil |
Xestia c-nigrum |
|
1 |
Herfst-rietboorder |
Rhizedra lutosa |
|
|
SPANNERS |
GEOMETRIDAE |
|
15 |
Taxusspikkelspanner |
Peribatodes rhomboidaria |
|
1 |
Zwartvlekdwergspanner |
Eupithecia centaureata |
|
1 |
Gewone bandspanner |
Epirrhoe alternata |
|
1 |
Kleine groenbandspanner |
Colostygia pectinataria |
|
4 |
Paardenbloemspanner |
Idaea seriata |
|
1 |
Lieveling |
Timandra comae |
|
1 |
Vierbandspanner |
Xanthorhoe ferrugata |
|
|
BEERVLINDERS |
ARCTIIDAE |
|
2 |
Kleine beer |
Phragmatobia fuliginosa |
|
|
WORTELBOORDERS |
HEPIALIDAE |
|
1 |
Oranje wortelboorder |
Triodia sylvina |
|
|
MICRO'S |
|
|
2 |
Koolmotje |
Plutella xylostella |
|
147 |
TOTAAL |
(28 SOORTEN) |
TWEEDE NATIONALE NACHTVLINDERNACHT op 23 september 2006
Nationale activiteit met internationale deelname
Verslag van Joop de Bakker
Nachtvlinders
Na de succesvolle Eerste Nationale Nachtvlindernacht in 2005 werd door de Vlinderstichting een tweede gepland in het najaar van 2006. Het doel is om zoveel mogelijk mensen op een spannende manier kennis te laten maken met nachtvlinders en tegelijkertijd verspreid in het hele land gegevens van nachtvlinders te verzamelen.
Zeeland
Natuurlijk deden de Zeeuwse vlinderwerkgroepen van de Vlinderstichting ook mee en er waren excursies in Arnemuiden, Breskens en Kapellebrug.
Kapellebrug
De insectenwerkgroep van de Steltkluut annex vlinderwerkgroep Zeeuws Vlaanderen (Oost) organiseerde een nachtvlinderexcursie in het waterwingebied van Evides te Kapellebrug. We hadden voor de variatie een nieuwe lokatie gekozen en we waren te gast bij dhr. Blaauwendraat, waar we bij het pompgebouw een lichtval met laken hadden opgesteld en we hadden een strooproute uitgezet door het aangrenzende bos en over het terrein. Stropen is een waardevolle aanvullende methode om de nachtvlinderfauna in een gebied vast te stellen. Verscheidene zeldzame soorten komen beter op stroop dan op licht. Vooral in het najaar geeft smeren vaak een goed resultaat.
Weer en bezoek
Het was ideaal nachtvlinderweer. Een mooie en warme middag werd gevolgd door een zwoele avond met temperaturen tussen 18-20 graden C en het was bijna windstil.
De aankondiging had in de krant en in het verenigingsblad van de Steltkluut gestaan en we hadden ook de deelnemers van een nachtvlindercursus in St. Niklaas, waar twee leden van onze werkgroep ook aan hadden deelgenomen, uitgenodigd.
Het is het altijd afwachten wie en hoeveel mensen er zullen komen, maar de gastheer verwachtte een goede opkomst en had al een volle kan koffie gezet. Om kwart voor acht werden de eerste mensen ontvangen en met een totaal van 18 deelnemers, waarvan 8 Belgen, waren we zeer tevreden over de opkomst.
De excursie
Na de koffie was er een inleiding met een verhaal en fotokopies van wat we allemaal konden verwachten. Eind september vliegen er nog een beperkt aantal nachtvlinders. De voorjaarsvliegers en zomervliegers zijn al in de overwinteringsfase als ei, rups of pop. Enkele soorten met een 2e of 3e generatie kunnen nog vliegen. Dan zijn er nog de echte herfstspanners en herfst- en gouduilen. In Zeeland zijn dat eind september nog zo’n 160 van de 560 soorten nachtvlinders.
De groep werd in drieën gesplitst en de groepen zouden rouleren. Groep 1 zou bij de lamp en het laken blijven om vlinders te vangen. Groep 2 zou de vlinders vangen op de smeerplekken op de bomen op een route door het aangrenzende bos en over het terrein.
Groep 3 zou in de kantine de vlinders op naam proberen te brengen met de kleuren-kopies en de nieuwe Nederlandstalige nachtvlindergids.
Zo gezegd, zo gedaan.
De jeugdige determinatieploeg was al volop aan de slag en had al wat vlinders op naam kunnen brengen. Gelukkig hadden we ook de expertise van enkele Belgische specialisten in ons midden die we voor de moeilijke soorten en de micro’s goed konden gebruiken.
Bijzonderheden
De eerste vlinder die op het licht kwam was de donsvlinder. Een witte vlinder die herkenbaar is aan het oranje-gele uiteinde van het achterlijf.
De eerste ronde langs de smeerplekken leverde de meeste vlinders op. De tweede en derde ronde leverde aanmerkelijk minder vlinders op. De meeste nachtvlinders werden tussen snel na het invallen van de nacht actief.
Opvallend was ook dat de meeste vlinders op bomen met een ruwe bast zaten. Bij wijze van proef werd er met twee smeerrecepten gewerkt. De meeste vlinders zaten op een eenvoudig smeermiddel (1 liter wijn vermengd met 1 kg suiker).
Iets over de soorten
De grijze herfstuil is in Nederland en België een zeldzame soort.
De wilgengouduil is in NL en BE een vrij gewone soort en heeft als camouflage de herfstkleuren van vallende bladeren.
De goudgele boorder is in NL en BE een niet zo gewone soort, die verspreid over het hele land voorkomt. De soort overwintert als ei.
De schijnsparspanner is zeer moeilijk van de sparspanner te onderscheiden en alleen bij mannetjes is met behulp van de microscoop de soortnaam te bepalen.
Normaal is de kleur van deze spanner rood, maar als de rups op spar is opgegroeid dan is de kleur van de vlinder groen.
Bedankt
Tot slot een woord van dank aan onze gastheer, dhr. Blaauwendraat, aan collega Joop Rijnders voor de assistentie, aan Pieter van Dorsselaer voor het maken en toesturen van de foto’s, aan Eddy Vermandel en Wim Veraghtert voor de hulp bij de determinatie en aan onze Nederlandse en Belgische vlindervrienden voor de gezellige en leuke nacht, waar we met veel genoegen aan zullen terugdenken.
3e nachtvlindernacht
Volgende jaar is er weer een nationale nachtvlindernacht. Noteer alvast in uw agenda of op de kalender 7 september nachtvlinders kijken met de mannen van de Steltkluut. Tot ziens.
Waargenomen vlinders tijdens de Tweede Nationale Nachtvlindernacht op 23-9-2006
te Kapellebrug (nabij pompgebouw Evides) Coördinaten 062-362.
|
Aantal |
Nederlandse naam |
Wetenschappelijke naam |
|
|
UILEN |
NOCTUIDAE |
|
13 |
Piramidevlinder |
Amphira Pyramidea |
|
1 |
Koperuil |
Diachrysia chrysitis |
|
1 |
Wilgengouduil |
Xanthia togata |
|
4 |
Grijze herfstuil |
Eugnorisma glareosa |
|
2 |
Bruine herfstuil |
Agrochola circellaris |
|
1 |
Geelbruine herfstuil |
Agrochola macilenta |
|
9 |
Vierkantvlekuil |
Xestia xanthographa |
|
1 |
Herfstrietboorder |
Rhizedra lutosa |
|
1 |
Goudgele boorder |
Gortyna flavago |
|
3 |
Stro-uiltje |
Rivula sericealis |
|
3 |
Bosbesuil |
Conistra vaccinii |
|
|
SPANNERS |
GEOMETRIDAE |
|
1 |
Rode dennenspanner |
Hylaea fasciaria |
|
1 |
Schimmelspanner |
Dysstroma truncata |
|
1 |
Schijnsparspanner |
Thera britannica |
|
|
BEERVLINDERS |
ARCTIIDAE |
|
2 |
Plat beertje |
Eilema lurideola |
|
|
DONSVLINDERS |
LYMANTRIDAE |
|
1 |
Donsvlinder |
Euproctis similis |
|
|
MICRO'S |
MICRO'S |
|
1 |
Orthopygia glaricinalis |
Orthopygia glaricinalis |
|
1 |
Acleres variegana |
Acleres variegana |
|
1 |
Carcina quercana |
Carcina quercana |
|
48 |
TOTAAL |
19 SOORTEN |
EERSTE NATIONALE NACHTVLINDERNACHT op 1 juli 2005
Nachtvlinders in het licht
Verslag van Joop de Bakker
De schonen van de nacht
Nachtvlinders stonden tot nu toe veelal letterlijk in de schaduw van de dagvlinders, maar daar komt verandering in.
De Vlinderstichting wil:
• Zoveel mogelijk mensen op een spannende manier kennis laten maken met nachtvlinders;
• Tegelijkertijd verspreid in het hele land gegevens van nachtvlinders verzamelen;
• In heel Nederland aandacht vragen voor nachtvlinders door het organiseren van de Nationale NachtvlinderNacht.
Men kan dan:
o Meegaan met een georganiseerde excursie.
o De nachtvlinders in eigen tuin bekijken en de waarnemingen doorgeven.
o Een excursie organiseren in de regio of buurt
Eerste Nationale NachtvlinderNacht groot succes!
In de nacht van vrijdag 1 op zaterdag 2 juli 2005 werd in Nederland de eerste Nationale NachtvlinderNacht gehouden. Op zo’n 50 publieke excursiepunten en door enkele tientallen individuele deelnemers werd er gekeken naar nachtvlinders met behulp van lakens, lampen en stroop. Gelukkig was het in het gehele land prima nachtvlinderweer en er werden dan ook vele tientallen soorten nachtvlinders waargenomen. Meer informatie is te vinden op www.vlinderstichting.nl/nachtvlindernacht
Zeeland
Natuurlijk deden de Zeeuwse vlinderwerkgroepen van de Vlinderstichting ook mee en er waren excursies in Arnemuiden, ’s-Gravenpolder en Cadzand.
Ook de insectenwerkgroep van de Steltkluut annex vlinderwerkgroep Zeeuws Vlaanderen (Oost) deed mee door een excursie met nachtwandeling te geven op Lamswaarde.
De regionale kranten en omroep Zeeland besteedden geen of minimaal publiciteit aan de Nationale NachtvlinderNacht en in ons verenigingsblad was de excursie, door de korte voorbereidingstijd, ook niet aangekondigd. De weersomstandigheden waren ideaal. Warm, vochtig, donker en bijna windstil. De opkomst voor de excursie was minimaal. Natuurlijk waren de leden van de insectenwerk-groep wel present.
Nachtvlinders
In Nederland komen ca 2000 nachtvlinders voor. Een groot aantal van deze vlinders is zeer klein van afmeting en worden micro´s genoemd en de grotere vallen onder de macro´s.
In de maand juli kunnen in Nederland zo'n 600 verschillende macro-nachtvlindersoorten rondvliegen. Vaak komen bepaalde soorten alleen voor in zeer specifieke terreinen, zoals heidevelden, veen- of moerasgebieden. In Zeeland komen die gebieden niet voor en er zijn dan ook minder soorten waar te nemen. In Zeeland zijn er in juli ca. 450 soorten te bewonderen. De andere 100 soorten vliegen in het voorjaar of in het najaar. De soorten zijn onder te brengen in een aantal families waarvan de vlinders of rupsen specifieke kenmerken hebben.
Aantal soorten macro-nachtvlinders bekend in Nederland en Zeeland (stand t/m 2001)
(bron “De Zeeuwse Prikkebeen” november 2004)
|
Familienaam |
Wetenschappelijk |
Nederland |
Zeeland |
|
Wortelboorders |
Hepialidae |
5 |
3 |
|
Slakrupsen |
Limacodidae |
2 |
1 |
|
Bloeddrupjes |
Zygaenidae |
6 |
3 |
|
Wespvlinders |
Sesiidae |
13 |
6 |
|
Venstervlekjes |
Thyrididae |
1 |
0 |
|
Spinners |
Lasiocampidae |
16 |
8 |
|
Berkenspinners |
Endromidae |
1 |
0 |
|
Nachtpauwogen |
Saturnidae |
3 |
1 |
|
Herfstspinners |
Lemonidae |
1 |
0 |
|
Pijlstaarten |
Sphingidae |
18 |
15 |
|
Eenstaartjes |
Drepanidae |
16 |
11 |
|
Spanners |
Geometridae |
296 |
198 |
|
Tandvlinders |
Notodontidae |
32 |
20 |
|
Uilen |
Noctuidae |
356 |
246 |
|
Donsvlinders |
Lymantridae |
12 |
8 |
|
Visstaartjes |
Nolidae |
12 |
8 |
|
Beervlinders |
Arctiidae |
35 |
25 |
|
Totaal aantal soorten |
|
828 |
556 |
Excursie Lamswaarde
De excursieleider had een strooproute uitgezet in het buitengebied van Lamswaarde. Stropen is een waardevolle aanvullende methode om de nachtvlinderfauna in een gebied vast te stellen. Verscheidene zeldzame soorten komen beter op stroop dan op licht. Vooral in het najaar geeft smeren vaak een goed resultaat. Het resultaat is ook afhankelijk van het toegepaste recept. Ieder zweert bij zijn eigen recept, maar dat van de excursieleider werkt goed. Voor wie het ook eens wil proberen is hier het recept.
Verwarm 2 potten perenstroop, ½ pot appelstroop, ½ pot rietstroop en een ½ flesje donker bier. Los 1 kg rietsuiker op in een ½ liter kokend water. Giet het suikerwater bij de stroop in de verhouding 1:1. Na de afkoeling moet het goed vloeibaar zijn, anders bijmengen met suikerwater. Vlak voor gebruik 10 druppels amylacetaat oplossen in 25 ml alcohol of 50 cl rum en door één liter smeer roeren. Knip uit een wit (oud) laken lapjes van 15 bij 20 cm en prik deze met punaises op een boom, want smeerplaatsen met een wit lapje zijn in het donker makkelijker terug te vinden. Breng met een schone kwast de smeer aan op de lapjes, minimaal drie uur voor zonsondergang. De nachtvlinders snuiven de geur op en zitten dan startklaar als het donker wordt.
Na het opstellen van de vlindervanglamp moesten we wachten tot het donker werd. Onder-tussen keken we nog eens na welke algemenere soorten we konden verwachten. Ook keken we nog op de bloemen in de tuin en dat leverde al 10 gamma´s op. Toen de duisternis was ingevallen kwamen de eerste nachtvlinders op het licht af. Naarmate het later werd vlogen er steeds meer nachtvlinders rond de lamp. Om 12.15 gingen we langs de stroopvallen en dat was ook een succes. Vooral bij de Weel (wiel met rietrand) vingen we op smeer andere soorten dan in de tuin. Om 1.15 uur waren we weer terug en er vlogen nog zoveel vlinders dat we besloten om nog een uurtje langer door te gaan. Om 2.15 uur kwam er een windepijlstaart op het laken (onze eerste waarneming in 2005) en dat was een mooie afsluiting van een leuke nacht, waar we met plezier aan zullen terugdenken.
Waargenomen nachtvlinders te Lamswaarde (AC 062-373) in de nacht van 1 op 2 juli 2005
|
Op licht |
Op stroop |
Totaal |
Nederlandse naam |
Wetenschappelijke naam |
|
|
|
|
UILEN |
NOCTUIDAE |
|
21 |
|
21 |
Gamma-uil |
Autographa gamma |
|
17 |
6 |
23 |
Graswortelvlinder |
Apamea monoglypha |
|
3 |
2 |
5 |
Bleke grasworteluil |
Apamea lithoxylaea |
|
2 |
5 |
7 |
Moeras-grasuil |
Apaméa ophiográmma |
|
2 |
|
2 |
Bleke grasuil |
Mythimna pallens |
|
2 |
5 |
7 |
Stompvleugelgrasuil |
Mythimna impura |
|
2 |
|
2 |
Witstipgrasuil |
Mythimna albipuncta |
|
3 |
|
3 |
Donker halmuiltje |
Oligia latruncula |
|
4 |
10 |
14 |
Huismoeder |
Noctua pronuba |
|
6 |
2 |
8 |
Gewone worteluil |
Agrotis exclamationis |
|
1 |
|
1 |
Grauwe monnik |
Cucúllia umbrática |
|
1 |
|
1 |
Tweekleurige heremietuil |
Ipimorpha subtusa |
|
4 |
1 |
5 |
Groente-uil |
Lacanobia oleracea |
|
3 |
1 |
4 |
Schilddrager |
Acronicta megacephala |
|
3 |
2 |
5 |
Stippelsnuituil |
Macrochilo cribumalis |
|
1 |
|
1 |
Donkere marmeruil |
Protodeltote pygarga |
|
2 |
|
2 |
Lijnsnuituil |
Zanclognatha tarsipinnalis |
|
13 |
2 |
15 |
Morpheusstofuil |
Caradrina morpheus |
|
3 |
|
3 |
Hyena |
Cosmia trapezina |
|
1 |
|
1 |
Zwarte-c-uil |
Xestia c-nigrum |
|
3 |
|
3 |
Driehoekuil |
Xestia triangulum |
|
2 |
|
2 |
Halmrupsvlinder |
Mesapamea secalis |
|
|
2 |
2 |
Roesje |
Scoliopteryx libatrix |
|
|
1 |
1 |
Volgeling |
Noctua comes |
|
|
1 |
1 |
Vogelwiekje |
Dypterygia scabriuscula |
|
4 |
|
4 |
Zuidelijke stofuil |
Hoplodrina ambigua |
|
|
|
|
SPANNERS |
GEOMETRIDAE |
|
10 |
|
10 |
Taxisspikkelspanner |
Peribatodes rhomboidaria |
|
1 |
|
1 |
Zwartvlekdwergspanner |
Eupithecia centaureata |
|
1 |
|
1 |
Smaragdgroene zomervlinder |
Chlorissa viridata |
|
1 |
|
1 |
Grijze stipspanner |
Idaea aversata |
|
1 |
|
1 |
Zwartbandspanner |
Xanthorhoe fluctuata |
|
1 |
|
1 |
Witte schaduwspanner |
Lomográpha temeráta |
|
1 |
|
1 |
Hennipnetelspanner |
Perizoma alchemillata |
|
1 |
|
1 |
Oranje bruinbandspanner |
Cidaria fulvata |
|
1 |
|
1 |
Klaverspanner |
Semiothisa clathrata |
|
1 |
|
1 |
Wortelhoutspanner |
Eulithus prunata |
|
|
|
|
PIJLSTAARTEN |
SPHINGIDAE |
|
1 |
|
1 |
Groot avondrood |
Deilephila elpenor |
|
1 |
|
1 |
Windepijlstaart |
Agrius convolvuli |
|
|
|
|
TANDVLINDERS |
NOTODONTIDAE |
|
1 |
|
1 |
Brandvlerkvlinder |
Pheosia tremula |
|
|
|
|
EENSTAARTJES |
DREPANIDAE |
|
1 |
1 |
2 |
Vuursteenvlinder |
Habrosyne pyritoides |
|
|
|
|
BEERVLINDERS |
ARCTIIDAE |
|
5 |
|
5 |
Gele tijger |
Spilosóma lúteum |
|
|
|
|
LICHTMOTTEN |
PYRALIDAE |
|
2 |
|
2 |
Hypsopygia costalis |
Hypsopygia costalis |
|
1 |
|
1 |
Brandnetelmot |
Eurrhypara hortulata |
|
12 |
|
12 |
Grasmot |
Crambus perlella |
|
1 |
|
1 |
Grasmot |
Chrysoteuchia culmella |
|
2 |
|
2 |
Ostrinia nubilalis |
Ostrinia nubilalis |
|
|
|
|
VEDERMOTTEN |
PTEROPHORIDAE |
|
1 |
1 |
2 |
Vedermot |
Emmelina monodactyla |
|
153 |
39 |
192 |
TOTAAL |
|