NEHALENNIA

 

 

 

GODIN AAN DE SCHELDEMOND
door: Matthijs

Volgens mij is het achttien eeuwen geleden dat het druk was aan de Zeeuwse kust. We zijn terug in de Romeinse tijd in Colijnsplaat natuurlijk! Hier en daar staan bouwsels van vlechtwerk en leem. In het centrum zijn enkele gebouwen met metselwerk. Verderop is een haven. Het is behoorlijk druk. Het stikt hier van de Kelten, Germanen en Romeinen. Soms lopen er Romeinse soldaten tussen het volk. Hun aanwezigheid hier is heel gewoon. Niemand peinst erover om in opstand te komen tegen de machtige Romeinen. Het Romeinse Ganuenta is een belangrijk knooppunt in de handel op Engeland.      

Waar Nehalennia’s tempel staat? Er zijn eigenlijk twee. Eén bij Domburg op Walcheren en één in Ganuenta, het latere Colijnsplaat op Noord-Beveland. Straks, rond het jaar 2000, ligt dit hele gebied wegens eeuwenlange kustafslag honderden meters in zee!

In het centrale gebouwtje van de tempel, de cella, staat het grote beeld van de godin. In de cella mogen alleen priesters en priesteressen komen. Helemaal rondom de cella loopt een overdekte zuilengalerij, de porticus. De altaarstenen staan buiten het heiligdom. Het zijn votiefstenen: ze dienen om een gelofte aan de godin Nehalennia in te lossen. Een handelaar die een succesvolle reis naar Brittannië (Engeland) heeft gemaakt, schenkt vaak zo’n steen aan Nehalennia. Deze stenen zijn duur! Vissers en ambachtslui brengen andere                        Nehalennia-altaar
offergaven naar de godin: ringen, muntjes, mantelspelden, koeken en             en haar trouwe waker
vlees. Soms wordt vóór de tempel een offerdier geslacht door priesters.                                                                                                    
…Er is net een stoet onderweg om bij de tempel een offer te brengen. Enkele mannen dragen bladen en manden met vruchten; een vrouw heeft een schaal met gevogelte bij zich. Weer iemand anders brengt een met was bestreken plankje mee, waarop een verzoek aan de godin is gegrift. Zij worden gevolgd door familie of vrienden, en een fluitspeler begeleidt de optocht met plechtige klanken.

Voor de tempel staat de priester al te wachten. Hij neemt de offergaven in ontvangst en voert het offerritueel uit. Dit moet heel precies gaan bij de Romeinen.

Wie is Nehalennia eigenlijk? Haar oorsprong ligt in een zo ver verleden dat niemand het meer weet. Ze is in ieder geval géén Romeinse godin. Ze is inheems, ze was hier al vóór de Romeinen. Heerseres over de Schelde is ze en over de Zeeuwse kusten. Nergens anders dan in deze streken wordt Nehalennia vereerd. Ook de betekenis van haar naam is onbekend. 

Niemand zou meer van het bestaan van Nehalennia hebben afgeweten als niet in 1647 tijdens een zware storm in Domburg monumenten werden blootgelegd van een tempel. Vele jaren later, in 1970 werden de eerste Nehalennia-altaren opgevist uit de Oosterschelde, vlak bij Colijnsplaat. In totaal werden meer dan 240 altaren, beelden en Romeinse dakpannen opgevist. Het bleek dat het hier ook om een tempel van Nehalennia ging. Deze stond waarschijnlijk op het nu door de zee verzwolgen eiland Orizant. 
Een paar jaar geleden, tijdens het 400-jarig bestaan van Colijnsplaat, zijn er plannen gemaakt (een reconstructie van) de tempel weer op te bouwen. Hij staat er nog niet...

 

  
      Nehalennia


 Komt de tempel er zo
          uit te zien?