Uut `t twidde nummer, oktober 1998
Noe nummer 2
wier gepresenteerd op 't 1e Festival Zeêland Noe. Ruum 800 bezoekers (!!!)
kwaeme in Fort Rammetjes bie Ritthem kieke nae Zeeuwse muziek, vertellers en
streekproducten. Vòraol 's aeves was t't stikkegezellig in 't Fort. Bie
kaerslicht, vierkurven en fakkels en mee veertig baelen strô op de vloere, speelden
Los Tralfamdores, Crash Boogie en Surrender de starren van den 'emel.
Stikkegaef.
Vo 25 gulden
per jaer krieg je vier nummers van 40 bladzies. Een los nummer kost f 7,50
(aolles incl. 6% BTW). Bestelle kan via ons formuliertje.
'Ieronder 'n
gedicht van Marien Geuze
(in 't Thools, vertaeld uut 't Groniengs van Derk Sybolt Hovinga), een lekker
kritisch stik van Jan Zwemer
(Walchers) en een overpeinzienkje van Lou Vleugelhof over de bekende Vlissiengse
dichter, kunstenaer en tv-maeker Hans Verhagen (in 't Zuud-Bevelands).
Levensraedsel
Ik wou ’t
diepste leven peile
ma kwam in
dieper diep:
de wegt was
m’n te smal, te steil
die dae
naer onder liep.
Ik wou ’t
levenswaeter drienke
uut
’eldere, diepe, vriee bron,
ma dreigden
in ’t diepe te verzienke,
en wist nie
’oe a ’k varder kon.
Ik wou de leste
waereid winne,
die
lichtten à van varre bie m’n binnen,
en a wist
ik nog zo vee:
ik kon geên
grond vind’ in die zee.
Ik wou ’t
levensmeer bevaere,
wonders
ziee an d’overkant,
ma dat è ’k
nie kunne klaere;
’k zag
alleên 't eige land.
Ik gong m’n
diepste binnen binnen
om ’t
onbewuste uut te spinnen,
ma tot m’n
groôt verdriet
’aod ’k de
grôte sleutel nie.
Krien passionel
Kèrel Krien,
wat schiete j’n ’oenders !
Leutig ee,
zukke uutdruksels, recht uut ’t ’arte van ’t Zeêuwse platteland. Den dezen ’oor
je een bitje stilletjes vò j’n eige te mompelen, op ’t moment dat een ander (de
‘Krien’ uut de beeldspraek) flienk van z’n neuze staet te maeken. Want ’t is
noe is een echt relativerend zeien, dat begriep je wè. Ironisch, kan je ’t ook
gerust noeme: een compliment (‘Kèrel Krien!’) mee iets dat eigenlijk glad niks
voorstelt (’t schieten van ’oenders).
Wat mien noe
opvalt, is da’k de leste tied zò dikkels dat zinnetje zitte te zeien. En aoltied
as ik mee m’n neuze in de krante zitte, bie nieuws uut Zeêland. Verlee jaer
bievobbeld, as t’r zò’n mooi verhaal in stoeng over kasteêl Westove mee die
nieuwe Heemtuun. Zò’n echt modern plan: klauwen geld d’r in gestoke, aolles wat
as t’r a ’onderde jaeren gegroeid en gebloeid eit platwalse en dan zelf nieuwe
zògenaemde natuur ontwerpe - echte eind-20e eêuwse groôtdoenerie! Kèrel Krien!
En laet er noe nie bie stae, dat er nauwelijks bezoekers op af komme. En ook
nie, dat er tonnen geld besteed is an ’t uutbaggeren van de zògenaemd
stikvervuulde kasteêlgracht - die as uuteindelijk zò weinig vervuuld bleek dat
de bagger gewoon op de vuulnisbelt in ’t Sloe op den grôten ’oop gestort wier.
Wat schiete j’n ’oenders !
Voraol sind as
ze in Middelburg die nieuwen burgemeêster ’ebbe, schiene ’k Krien naebie elke
weeke an te roepen - tenminste dat zeit m’n vrouwe. Dae kan ze wè geliek in
’ebbe, want Spahr van der Hoek is zò ongeveer de verpersoônlijkieng van iets of
iemand die as meer voorstelt dan wat ’n wezenlijk is. De ultieme Krien, zou je
kunne zeie, de Krien de la Krien.
As de man
naer ’ier kwam, was ’t à dudelijk. Niks anders as ongesausd gezêver over
strategieën, over score en over ’t antrekken van bedrieven. ‘Moderne marketing’
moch dat voorstelle. Dan weet je ’t wè: da’s net zo lang ’ier of daer op bluve
toutere toet dat iedereên ’t steênbeu is en je vò een gedeêlte je zin geeft.
Vee moeilijke woorden, aol-an een pluum in een kont steke en net doe asof je
ansluut bie bestaende wensen. Nep-democratie - dae waere ze in Middelburg toch
à goed in: de oppositie eit er a jaeren niks mì in te briengen as lege
briefjes.
Goed, me
wiste dus à gauw wat vò vleis as me in de kuip ’aodde. En ja’oor, korts naedien
liet Krien z’n tanden zie: de durpen op Walcher zoue mee de steden eên gemeênte
moete vurme (zelf verzonne deur Krien) en Middelburg moch groôt groeie toet de
spil van Zeêland. Iedereên die as kort bie ’t vier zat, trapte d’r in en ’t
draoide d’r op uut dat er op ’t moment miljoenen uutgegeven ’oore an een onderzoeksbureau.
Een verstandig mens ’oudt z’n ’arte vast as ’n leest wat dat aol op taefel leit
- ’t motto liekent wè dat ’t nie geeft ’oe as Walcher d’r in de toekomst uut
komt te zien, as ’t mae anders is dan noe op ’t moment. En da’s nog nie ’t
ergste. Een gebore Middelburger, een succesvol mae nuchter zakenman, eit
overlesten nog tegen me gezeid dat volgens ’im de uutkomst van ’t onderzoek van
dat bureau à vaststaet: Krien is iemand die alleên mae tevree zà weze mee de
groôtst meugelijke groei. Ten koste van ’t landschap, de durpen, enzòvoort
natuurlijk. Zou de man nie in z’n ’oôd weze, vraeg je j’n eige af - een geval
van Krien passionel ?
Overlesten è ’k
trouwens ook een keer ‘Kèrel Krien !’ gerope as ik in ouwe sannie an ’t neuzen
was. Een bladje van een dertig jaer terug was ’t, de ’Veerse Meergids’ van 15
juli 1969. Dae stoeng een artikel in van niemand minder as de hoofdplanoloog
van de afdêlieng onderzoek van de PPD, de Provinciale Planologische Dienst van
de Provincie Zeêland. Over niks minder as Zeêland in ’t jaer 2000. Bel, dan
raek je benieuwd natuurlijk. Zou ’t een bitje kloppe ? ‘Geraamd wordt dat de
bevolkingsgrootte van Zeeland rond het jaar 2000 ongeveer 600.000 zal kunnen
bedragen’ - Krien toch ! O ja, daevan zoue d’r 150.000 in de ’dubbelstad’
Middelburg-Vlissienge weune en butendieks - in aolebei de Scheldes - zoue d’r
vò duzende hectares an industriegebieden biegekomme weze. Dan dienk je ook:
Man, man, wat schiete j’n ’oenders. ’t Liekt er nie is op - gelukkig mae - en
’t schient trouwens ook dat de Krien in kwestie allank à uut de planologie
verdwenen is.
Domheid,
vertelde Krien-kenner Matthijs van Boxsel verlee jaer nog in een lezienge
(Zeêuwse Bibliotheek, 1-4-1997) ei niks mee dienken te maeken, mae mee doen. Me
wete beter, mae toch doen me stomme diengen. Juust bestaende systemen - en dan
gaet ’t aoltied om organisaties - die as bezig bin om overleefd te raeken, bin
de plekken dae as de groôtste fouten gemaekt ’ore. En zò lank as een systeem
nog nie glad ’eêl in mekaore geklapt is, ore die fouten verhuld, omdat ’t
systeem nog een functie eit. ‘De idiotie voorkomt vervreemding’, meênt Van
Boxsel, en daerom doet iedereên asof ’t systeem werkt. Op zich is daeran nie te
ontkommen, maer as je binnen zò’n systeem mee volle kracht in eên richtienge
gaet, oor ’t gevaerlijk. ‘Fataal is nu juist de combinatie van domheid en
intelligentie’, zò dee Van Boxsel dat uut mekaore. ’Oe intelligenter as domme
mensen bin, ’oe gevaerlijker. Gelukkig laete ze d’r eige op die momenten des te
duudelijker kenne as ‘Krien passionel’. Alleên moete d’r natuurlijk wè andere
weze die as dat durve zeie...
Spahr van
Hoek, wat schiete j’n ’oenders !
Boulevardtekst
Op de boulevard
van Vlissienge, tussen de zeêe en de zeêvaertschoole, leit een opvaollende
steên mie een tekst om over te vaolen, zò uut stekend; daè staèt:
Misschien
geen verheven plek,
maar
hier begon het
Hans Verhagen
Is dit ’n
geschenk van de Vlissiengse sfinx an de toeristen, ’t raèdsel van Oidipous die
z’n vaoderstad komt verlosse van onheil? Of is ’t gewoon een puzzel van zekere
Hans die a Verhagen ’eêt en die a ’t antwoord verstopt eit onder een anderen
steên van de boulevard?
Is Hans V. een
zeêloôds, een mènseredder, een diekenbouwer of een ’êlen diepen Zeêuwsen
wijsgeer?
’t Zà wè
een dichter wezen, een gedicht begunt aoltied ergens op een plekke waèr a
iedereên overeene loôpt, ’t ei gin betêkenisse, mae ’t kan van aolles betêkene.