Antwoorden oefentoets ethiek

Zin 1: Deze zin is fout.
Verbeterde zin: Niet roken is een norm.
Of: Gezondheid is een waarde

Zin 2: Deze zin is fout.
Verbeterde zin: Een onwaarde is een uiteindelijk doel, dat je wilt vermijden.
Uitleg: Het is een negatieve waarde. Als je ergens geen waarde aan hecht, is het geen waarde en ook geen onwaarde voor jou.

Zin 3: Deze zin is fout.
Verbeterde zin: Iemand die rookt heeft wel normen.
Uitleg:
a.    Een roker heeft bijv. als norm (verwachting aan zijn gedrag) dat hij wel een sigaret kan opsteken. Misschien ook als norm: dat hij geen sigaret opsteekt als anderen er last van kunnen hebben.
b.    Misschien vind jij die norm van een roker geen goede norm. Dat kan bijvoorbeeld omdat de waarde gezondheid voor jou zo belangrijk is, dat je in verband met roken als norm kiest: niet doen!
c.    Alle mensen hebben normen. Deze normen kunnen wel verschillen. Maar iedereen heeft wel verwachtingen aan het gedrag van mensen.
d.    Veel mensen die roken, willen dit niet. De meeste rokers weten dat roken gezondheidsrisico's oplevert. De waarde gezondheid en de waarde genot spelen op de achtergrond mee in de norm die ze feitelijk hanteren. Wat ze doen (sigaretten roken) en wat ze zouden willen doen (niet roken) is niet met elkaar in overeenstemming.

Zin 4: Deze zin is fout.
Blijkbaar zijn de termen “norm”en “waarde” verwisseld.
Verbeterde zin: “Ik mag mijn vrienden niet in de steek laten” is een norm, die bijdraagt aan de waarde vriendschap.

Zin 5: Deze zin is juist.
Uitleg: “Doe die kauwgum uit je mond” is een norm. Een norm is per definitie een ethische uitspraak.

Zin 6: Deze zin is onjuist.
Verbeterde zin: Een wet is een norm. Een norm die iedereen in de samenleving moet naleven en daarom een verplichting.

Zin 7: Deze zin is correct.
Uitleg: Een norm is een verwachting aan het gedrag. Als iemand ergens toestemming voor geeft, zegt hij: “Je mag dit gedrag doen”. Normen zijn dus niet alleen dingen die verboden zijn of niet mogen of die moeten. Normen zijn ook dingen die iemand doet die wel kunnen, die wel mogen, waarvoor je wel kiest.

Zin 8: Deze zin is fout.
Uitleg: Voor degene die dit zegt is gezondheid blijkbaar belangrijk om gelukkig te zijn. In deze zin is de relatie tussen gezondheid en geluk dus, dat geluk de intrinsieke waarde is en gezondheid een instrumentele waarde voor geluk.
Verbeterde zin 8: Iemand die zegt: “Een goede gezondheid heb je nodig om gelukkig te zijn”, ziet gezondheid als een instrumentele waarde voor (de intrinsieke waarde) geluk.

Zin 9: Deze zin is fout.
Je kunt zin 9 verbeteren door het laatste stukje weg te laten.
De goede zin wordt: Door de moraal van een samenleving in kaart te brengen, krijg je zicht op de waarden en normen die er zijn.
Toelichting: Of de moraal een goede is, d.w.z. of je het eens bent met de waarden en normen die er in feite gehanteerd worden, is afhankelijk van je ethische visie.
Het begrip moraal doet geen uitspraak over goed of niet-goed: het beschrijft alleen de feitelijk aanwezige waarden en normen en hun onderlinge verband.
Als je een goed beeld hebt van de feitelijk aanwezige waarden en normen, kun je er ook beter een standpunt over bepalen op grond van je eigen ethische en levensbeschouwelijke keuzes.

Zin 10: Deze zin is goed.
Uitleg: De ethische vraag (Welk handelen van mensen is goed vanuit het oogpunt van menswaardigheid) is een deelvraag van de levensbeschouwelijke vraag (De vraag naar betekenis). Vooral bij de kernvraag: “Wat is belangrijk in het leven?” sluit ethiek aan.
Welke waarden moeten mensen nastreven en hoe moeten/kunnen ze dat doen?: Dit is de ethische vraag, als je ze algemeen levensbeschouwelijk formuleert.

Zin 11: Deze zin is niet goed.
Uitleg: Of de operatie succes heeft, is blijkbaar geen ethisch probleem, maar een medisch probleem. Het gaat er om wat er het beste kan gebeuren vanuit medisch oogpunt.
De vraag of je een operatie mag uitvoeren als je niet zeker bent van succes is wel een ethische vraag: dan is de menswaardigheid van het handelen als arts in het geding.
Het is al helemaal geen ethisch dilemma: er is geen sprake van dat een fundamentele waarde alleen nagestreefd kan worden ten koste van een andere fundamentele waarde. Er is hooguit sprake van een medisch-technisch dilemma.

Zin 12: Deze zin is goed.