Over Migraine

Blinde vlekken, doof gevoel, moeilijk praten

door Emily Levitt

Ziet u blinde vlekken, heeft u een doof gevoel of moeite met praten als u migraine-aanvallen hebt? Kenmerkende veranderingen in hersenactiviteit komen gedurende migraine-aanvallen in verschillende delen van uw hersenen voor, volgens dr. Allan Purdy. Hij is neuroloog en lid van het Medisch Advies Comité van The Migraine Association in Canada, de Canadese patiëntenvereniging

Emily Levitt:

Volgens dr. Purdy heeft onderzoek in Duitsland aangetoond dat er in de hersenen een gebied is dat tijdens een migraine-aanval een toenemende activiteit vertoont. Deze verandering begint in de hersenstam, in wat onderzoekers nu aanduiden als de 'migraine-generator'. Deskundigen hebben nog niet de vinger kunnen leggen op de precieze werking. Wat zij wel weten is dat dit gebied van de hersenen actief blijft, zelfs nadat de pijn van een migraine-aanval voorbij is. De hersenstam, waarvan vermoed wordt dat die een centrale rol speelt in het ontstaan van een migraine-aanval, is het gebied dat de vitale lichaamsfuncties controleert. Hij gonst van de activiteiten door de aanwezigheid van serotonine en andere chemische boodschappers of 'neurotransmitters', die van belang zijn bij migraine. Alles gaat als het ware via een trechter vanuit de twee bovenste hersenhelften naar beneden de hersenstam en verder het ruggenmergkanaal in.

Dr. Purdy: "Ik vergelijk het brein met een bruidsboeket: de bloemen zijn de hersenhelften, waar belangrijke functies als zien, horen, ruiken en geheugen aanwezig zijn en waar willekeurige beweging ontstaat. De hersenstam is dat deel van het boeket dat de bruid stevig vasthoudt. Hierin zijn de vitale lichaamsfuncties als ademhaling, hartslag en reflex-functies als slikken en hoesten gelokaliseerd."

Dr. Judith Abdalla die op een forum in Toronto het woord voerde, verklaarde dat hormonale schommelingen, gebruik van specifiek voedsel of gebrek aan slaap de hersenstam van een migrainepatiënt beïnvloeden. De individuele drempel voor uitlokkers kan dan worden overschreden. Het gevolg is dat er een bundel zenuwcellen in de migraine-generator geprikkeld wordt. Deze zenuwen zenden vervolgens elektrische impulsen uit naar de zenuwuiteinden. Dat veroorzaakt dat er ontstekingsstoffen vrijkomen en bloedvaten gaan opzwellen. De zenuwen die rondom de bloedvaten gewikkeld zijn, worden gestimuleerd en zenden signalen terug naar de hersenstam, vervolgens naar de tussenhersenen en uiteindelijk naar boven tot de hersenschors, waar de pijn gevoeld wordt.

De pijn bij een migraine-aanval is echter maar een van de symptomen. De visuele hersenschors, die achterin de hersenen ligt, is een gebied dat bij een migraine-aanval nogal eens wordt aangetast. Dat is de reden waarom patiënten met klassieke migraine -zij die zeggen een aura te hebben- vaak aangeven eerst visuele symptomen te ervaren. Vijftien tot twintig procent van de migrainepatiënten heeft migraine-met-aura, een waarschuwingssignaal dat 30 tot 60 minuten duurt, voorafgaand aan de uitbarsting van de hoofdpijn. Verlies van gezichtsvermogen staat bekend als 'scotoom'. In de buurt van de buitenkanten van het visuele veld hebben sommige migrainepatiënten wat deskundigen noemen 'fort spectra', zo genoemd omdat het zigzagpatroon op de buitenkant van een fort lijkt. Sommige mensen zien voorwerpen groter worden (macropsia) of juist kleiner (micropsia).

Dr. Purdy: "Afgezien van de pijn die een migrainepatiënt helaas moet lijden, moet ik u zeggen dat het verschijnsel migraine fascinerend is voor artsen en neurowetenschappers, omdat het ons leert hoe de hersenen werken. De activering van de hersenschors begint in een gebied dat de 'zintuigzone' genoemd wordt. Die zone bestuurt de gevoelswaarneming in de tegenovergestelde lichaamshelft, in het hoofd, de arm en het been. Een migrainepatiënt die bekend is met aura kan dit herkennen als een prikkeling of doofheid, die stapsgewijs over zijn gezicht naar beneden loopt over zijn mond en tong en naar buiten over zijn arm, of vice versa. Dit is het neurologische deel van de migraine-aanval die in de hersenhelften plaatsvindt, terwijl de overdracht van de pijn via de weg van de hersenstam verloopt. Het is als een 'brainstorm' of als een langzaam bewegende golf. Let maar eens op een getijdenvloedgolf. Langzaam beweegt de watergolf zich voorwaarts wanneer het vloed wordt. Als die golf een stuk sneller zou bewegen, zou die op een onverhoedse aanval lijken."

Het spraakcentrum bevindt zich vlakbij de zintuigzone. Bij een migraine-aanval kan dat moeilijkheden veroorzaken bij het spreken en bij het verstaan van woorden. De frontale hersenkwab bevat de motorische zone. Als de activiteit in de hersenen zich verplaatst tot ìn de frontale hersenkwab kan een migrainepatiënt slapheid of een soort verlamming voelen in de andere kant van het lichaam. Als die verlamming heel ernstig is, noemen we het 'hemiplegisch' (hemiplegisch = halfverlamd). "Het is heel angstaanjagend en sommige mensen denken dat ze een beroerte hebben," vertelde Dr. Purdy. "Het is juist de langzame opeenvolging van symptomen die artsen helpt migraine te onderscheiden van andere neurologische aandoeningen. Het is belangrijk de reeks migrainekenmerken te begrijpen. Migraine is niet alleen maar een van de soorten hoofdpijn. Van groot belang is een juiste diagnose te stellen. De diagnose 'migraine' betekent dat u een kwaal heeft die u tijdelijk ernstig kan ontregelen, die u waarschijnlijk erg veel pijn zal geven, maar die in het algemeen niet gevaarlijk is."

Dit artikel is met toestemming overgenomen uit Headlines (winter 1999), het tijdschrift van The Migraine Association of Canada (MAC). Mevrouw F. Aardema vertaalde het. Emily Levitt is Communications Manager van The MAC. De vereniging heeft ook een website: www.migraine.ca.

Dat heb ik ook

"Toen ik bovenstaand artikel las, ging er een schok van herkenning door mij heen. Daar stond precies in wat ik al jaren meemaak, maar lange tijd niet echt in verband had gebracht met migraine. Mensen kunnen spreek- (en geheugen-)stoornissen hebben door migraine!

Kijk, ik behoor tot de lichting van tussen de wal en het schip. Juist door die hoofdpijn. Gekregen toen ik 12 of 13 jaar was. Misschien als gevolg van een ongeval met mijn hoofd, misschien ook niet. Aan een studie begonnen, nooit kunnen afmaken. Als je te weinig tentamens deed, moest je verdwijnen en ik heb er een paar teveel gemist. Dat haalt je de koekoek met die migraine! Al die jaren al heb ik, zowel schriftelijk als mondeling, soms moeite met het formuleren van goede zinnen. De ene keer wat meer, voor en na migraine-aanvallen bijvoorbeeld, de andere keer wat minder. Ik weet dat inmiddels al een tijd en ik hou er rekening mee. Maar je wordt er vaak wanhopig van, vooral op 'slechte' dagen wanneer je iets moet regelen wat niet kan worden uitgesteld. Dan probeer ik het telefonisch. 'Zet u het even op papier,' is het steevaste antwoord. Maar dat is nu juist het probleem, want dat lukt me dan niet. Of ze vragen: 'Wat bedoelt u precies? Wat wilt u nu eigenlijk?' Dit dan tijdens zo'n gesprek, nadat ik een paar keer halverwege een zin totaal niet meer weet wat ik wilde zeggen, waar ik naartoe wilde praten en blijf steken. Soms ben ik de simpelste woorden kwijt. Kam, potlood, rekening, dergelijke woorden.

Vroeger vond ik het niet zo'n handicap. Ik had steunpilaren. Mijn ouders, mijn man... Ruim vijf jaar geleden viel deze laatste af – echtscheiding. Voor buitenstaanders leek het of ik sterk was, maar zowel geestelijk als lichamelijk zat ik feitelijk aan de grond. Ik was een wrak en voelde me een uitgeknepen dweil. Mijn ouders -op leeftijd inmiddels- vingen me op. Vooral mijn vader was mijn hulp tijdens de periodes van spreek- en schrijfperikelen. Deed zonodig de administratie en hielp daarnaast met van-alles-en-nog-wat. Na de scheiding sprong hij vaker bij. Alsof de duvel ermee speelt: mijn vader overlijdt plotseling. Na iets minder dan anderhalf jaar ook die steunpaal weg en ik kreeg de administratieve beslommeringen van mijn moeder erbij.

Pas toen zijn mijn spreek- en schrijfstoornissen een serieus probleem geworden. En ik besefte dat ik blijkbaar -misschien onbewust- in die dertig jaar een tactische strategie heb ontwikkeld. Als ik 'de draad kwijt ben' begin ik te hakkelen, verval in herhaling, alleen om tijd te winnen om m'n gedachten te ordenen. Soms doe ik het anders. Zoals laatst. Er was iets mis met mijn moeders jaarafrekening van het energiebedrijf en dat bleef maar liggen, alleen omdat ik het schriftelijk niet voor elkaar kreeg. 'Schrijft u maar,' zeiden ze steeds weer. Op het laatst was ik het zat, heb de telefoon genomen en trof stomtoevallig iemand met een luisterend oor en veel geduld. Die heb ik verteld hoe het zit met zo'n brij in je hoofd, die het je onder andere verhindert iets fatsoenlijks op te schrijven. Daarna kwam die nota-kwestie ter sprake en ik heb gevraagd of ze een interne memo konden maken. Wat denkt u? Dat is gebeurd en alles is uiteindelijk goed gekomen. Zoiets maak je zelden mee. Juist de mensen achter zo'n telefoon en achter loketten zouden eigenlijk meer over die verschijnselen moeten weten. Misschien is daar wel een vruchtbare taak voor Hoofdzaken weggelegd."
L.E. te A.

Uit het blad "Hoofdzaken" van de NVvMP, nr. 1 2000

Terug naar Medisch

Terug naar de Migrainerubriek