Centraal in deze tekst staat de vraag of e-business een evolutie of revolutie is. De beantwoording van die vraag is afhankelijk van de eigen beleving. Op basis van een beschrijving van de veranderingen in en gevolgen van interactiemogelijkheden wordt geconcludeerd dat e-business als evolutie kan worden getypeerd.
Refererend aan de definitie van beide begrippen in de Van Dale [Van Dale Lexicon: 1999] kan de titelvraag worden geherformuleerd naar: is e-business een geleidelijke ontwikkeling of een radicale verandering? Een eerste voorkeur voor evolutie als antwoord ontstaat als wordt gekeken naar het onveranderde businessprincipe. Dat principe is dat twee of meer personen die een meerwaarde voor elkaar kunnen betekenen bij elkaar komen en interacteren over hun handelingen. Men komt bij elkaar omdat men met elkaar’s kennis, vaardigheden, financiële of andere middelen kan werken aan iets dat gezamenlijk als waardevol wordt geacht. De invulling van die waarden en de afstemming van de handelingen die ertoe moeten leiden is een communicatieve kwestie. Hoe dat precies in zijn werk zou kunnen gaan is weliswaar interessant maar voert hier te ver. Relevant is het toegenomen gemak waarmee partijen bij elkaar kunnen komen en samen acties kunnen ondernemen door toevoeging van de ‘e’ aan ‘business’.
Beschouwing van de verandering in interactiemogelijkheden toont aan dat er sprake is van een evolutie. Er zijn geen nieuwe principes ontstaan, maar een vergemakkelijking en uitbreiding van bestaande principes. De meest frequent voorkomende interactiepartijen in e-business zijn: leden van één organisatie, leden van verschillende organisaties, consumenten (onderling) en consumenten met producenten.
Dat mensen in een organisatie met elkaar organiseren is niet nieuw. Het is in feite de enige reden dat organisaties ooit zijn ontstaan. Zonder communicatie had men namelijk nooit te weten kunnen komen wat men voor elkaar kan betekenen. Tot de komst van e-business vond dat alles plaats middels ontmoetingen, (interne) post, telefoon en fax. De technologische evolutie, aangewakkerd door de digitalisering en miniaturisering, heeft gezorgd voor middelen die de communicatie eenvoudiger en grensonafhankelijk zijn. Hierbij kan worden gedacht aan een intranet. Daarmee zijn afdelingsgrenzen en hiërarchische posities van minimaal belang en wordt (samen-)werken onafhankelijk gemaakt van de fysieke locatie van een gebouw. Via het intranet kan iedereen waar ook ter wereld, op elk moment van de dag en in een korter tijdsbestek meer informatie uitwisselen.
Hetzelfde kan gezegd worden voor leden van verschillende organisaties. Samenwerking wordt al geruime tijd gebruikt als middel om snelle en onvoorspelbare veranderingen in de omgeving te pareren. Nu wordt dat samenwerken eenvoudiger gemaakt door bijvoorbeeld een extranet. Daarmee kunnen, voor elkaar bekende, partijen communiceren en gebruikmaken van gedeelde kennisbronnen. Ook als er geen sprake is van samenwerking bieden electronische media een vooruitgang. In de diensteneconomie is kennis een belangrijke bron en kan via die media zeer eenvoudig en zeer snel worden verhandeld. Deze en de vorige mogelijkheid maken het mogelijk veranderingen te initiëren in plaats van er slechts op te reageren. Dat doet veel meer recht aan de ware aard van organiseren, namelijk het opzoeken van wederzijds nut.
Consumenten willen over heldere informatie over product, dienst en leverancier beschikken. Daartoe hadden ze voorheen de beschikking over radio, televisie, landelijke consumentenorganisaties en gebruikersverenigingen. Nog steeds kunnen ze daarover beschikken en nu ook via Internet over informatie van elke instantie ter wereld op elk moment van de dag. Bovendien kunnen ze in web communities gezamenlijk een standpunt innemen en als groep besluiten bepaalde producten aan te schaffen bij die producent die het beste voldoet en tegemoet komt aan hun eisen. Kortom een behoorlijke verschuiving maar niet meer dan een versterking en uitbreiding van bestaande middelen.
De relatie consument-producent is als gevolg van de evolutie van de elektronische mogelijkheden eveneens veranderd. Het zijn met name persoonlijkheid en eenvoud van communicatie waarop vooruitgang is geboekt. De consument kan via het Internet veel persoonlijker worden benaderd via zogeheten one-to-one marketingconcepten. Zowel consument als producent kunnen via meerdere wegen met elkaar informatie uitwisselen. Bovendien kan de klant via bijvoorbeeld workflow direct bij zijn/haar contactpersoon terecht voor de afhandeling van vragen, opmerkingen of suggesties, die na verwerking zelfs een nieuw proces kunnen ‘triggeren’. De consument kan zijn hiervoor genoemde eisen zelfs diep in het bedrijfsproces ‘neerleggen’ waardoor maatwerk dichterbij komt.
In deze tekst is de vraag "e-business: evolutie of revolutie?" beantwoord vanuit de bespreking van veranderingen in interactiemogelijkheden tussen verschillende partijen. Daarvoor is gekozen omdat interactie tussen twee of meer partijen het meest wezenlijke principe van organiseren en uiteindelijk ook business is. Door de technologische evolutie wordt interactie vereenvoudigd. Aan bod gekomen is de informatieoverdracht via intra-, extra- en Internet. Die informatie kan bedoeld zijn voor de afstemming over en uitvoering van bedrijfsprocessen. Het kan, gezien de toename van digitale en kennisintensieve producten, evengoed bestemd zijn als afname van een dienst of consumptie van een eindproduct. De technologie heeft zich in de loop der jaren geëvolueerd en hetzelfde geldt voor de toepassingen ervan. Het interactieprincipe is ongewijzigd gebleven en een evolutie lijkt dan ook de juiste term. Zij die tijdig de mogelijkheden en invloed van de e-business op bedrijfsprocessen en consumptie hebben onderkend ervaren het als een evolutie. Partijen die dat niet hebben gedaan omdat ze het wellicht als een weinig betekenende en tijdelijke hype karakteriseren zullen e-business wel eens als revolutie kunnen gaan ervaren.