DAGBOEK OVER DE BEVRIJDING VAN ZOUTELANDE

31 AUGUSTUS 1944 tot APRIL 1945

DOOR A. JANSE

Dit dagboek over de oorlogshandelingen in Zoutelande en omstreken 
is gemaakt door de dhr. A. Janse 
( hoofd onderwijzer van de School met den Bijbel in Zoutelande1937-1955)

Het verslag van de bevrijding van Zoutelande in een periode van een half jaar, laat ons mee beleven de angst van de bombardementen, het water dat langzaam het leven onmogelijk maakt, de samenhorigheid van de bevolking en de uiteindelijke vreugde tijdens de bevrijding.

Het is een waardevol document uit die tijd en met een scherp oog voor details.
R.Koppejan

Inhoud

  1. Augustus - September

  2. Oktober

  3. Vervolg Oktober

  4. Bombardement van 28-29 Oktober

  5. Bevrijding 1 november

  6. Bevrijding 2 november

  7. Laatste Oorlogsdag

  8. Na de bevrijding

        Terug naar Home

 

AUGUSTUS 1944

Donderdag 31 augustus  De vierde reeds waarop we de vlag niet mochten uitsteken bracht ons het begin van het einde. Alle Duitsers moesten plotseling weg naar de overkant. Boeren van Zoutelande en omgeving werden met paard en wagen gevorderd om ze naar Vlissingen te brengen, maar in waarheid moesten ze mee de Schelde over tot in België. Sommige wisten zich nog op tijd uit de voeten te maken, anderen sprongen in België 's nachts van hun wagens en kwamen na dagen zwerven thuis aan.
Die hun paarden niet in de steek wilden laten hebben voor de Moffen de kanonnen in het vuur moeten slepen met de revolvers achter zich aan. Ze kregen daarvoor het militaire frontrantsoen. Sommigen zijn te voet naar Gent teruggekomen. Enkelen zijn helaas gebleven.

SEPTEMBER 1944

Maandag 4 september val van Antwerpen. De oorlog nadert. 't Wordt in de lucht steeds onrustiger. We verwachten dat Walcheren spoedig aan de beurt zal zijn, want de Scheldemond moet vrij komen. Frans bleef steeds dicht bij huis en als hij vliegtuigen hoorde kwam hij  vlug naar binnen. Jagers kwamen laag over en mitrailleerden soms. Granaatscherven van de luchtafweer kletterden soms op ons dak. De school werd tot nader order stopgezet. Zoveel kinderen in één gebouw en op de weg was niet meer verantwoordelijk. Het leek ons dat de oorlog nog slechts een kwestie van  enkele dagen was.

Dinsdag 5 september (Dolle Dinsdag) werden we in de vroege morgen gewekt door een hevig geknetter, we dachten van schieten. het bleek echter dat de Duitse douane (Veldgendarmerie) hun tehuis, voor jaren een der mooiste pensions "Deep Dean" in brand hadden gestoken. Na nog een handgranaat bij  Levina Louws tegen de muur gegooid te hebben, duidelijk bedoeld  voor het slaapkamerraam, hadden de 'heren' smadelijk de vlucht genomen. De hele munitie voorraad van de Flak ging met het pension in vlammen op. De vlucht was zo gehaast dat één hunner eigen mannen die lag te slapen niet eens wekten. Ook hij ging in de vlammen op. 's Midaags vetrok op 2 vrachtwagens ook de Flak. Maar de marine in de Baustelle (W11)  bleef. Deze kapitein verklaarde te willen vechten tot de laatste man. Gelukkig voor Zoutelande bleken zijn mannen er anders over te denken. De gekste geruchten deden de ronde. Bijna alle Moffen waren geheel in de war. Zonder tegenstand had Walcheren genomen kunnen worden. Toen na een paar dagen de geruchten loos alarm bleken kwam er op Walcheren weer bezetting terug. Ons wachten was alsmaar op de 'overkant' d.i. Zeeuws Vlaanderen.

Dinsdag 12 september begon een verslagen Duits leger via Breskens - Vlissingen terug te trekken op Noord-Brabant. De meeste soldaten waren alles kwijt, zelfs hun wapens.
Alles kwam te voet. Soms sliepen de honderden zomaar op straat. Onbegrijpelijk jammer dat hun overtocht over de Schelden niet meer gehinderd werd. Velen ook bleven, tot onze ontsteltenis, op Walcheren plakken en dat terwijl de geallieerden steeds meer naderden.

Zondag 17 september. Luchtlandingen bij Nijmegen en Arnhem. De spanning werd voelbaar. Nu moest de bevrijding wel zeer nabij zijn. De meesten snapten niet dat het voor ons van de zeezijde moest komen. De Moffen traden steeds brutaler op, roofden alles, vooral vervoermiddelen, geen fiets was meer veilig. Deze Zondag, zo rustig begonnen bracht ons tegen de avond het eerste langdurige echte lucht bombardement. De hele middag was het rumoerig geweest in de lucht. Tegen 5 uur zagen we plotseling voor 't eerst de magnesium vuurkerstbom uit de lucht neerdalen. Op deze manier gaven de verkenners de doelen aan. De magnesium ontwikkelt op de grond witte rook. Daar vallen dan 5 min. later de bommen. Het begon in de richting Vlissingen. Tergend langzaam naderden de 4 motorige zware Lancasters. Tien, twintig, dertig tenslotte honderden. De grond dreunde, alles in huis rinkelde, daarboven blafte de luchtafweer met korte knallen. mensen op hun Zondagse wandeling vluchten de huizen overal binnen. Wij zaten met de jas aan en de koffer in de hand in de kelder. Langzaam trok de bui over. Één keer ging ik in de kamer kijken en zag bij de Noorderdolfer de grond golven en opspuiten.
Na even rust begon het pas heel erg.


....hier scheen ons 't water te overstromen daar werden wij bedreigd door 't vuur...
Psalm 66 :5 (oude berijming)

De zandput ten noorden van Zoutelande werd nu hevig onder handen genomen. Het leek een aardbeving. We vluchten met de familie Plasse en v.d. Linde naar Verhage achter ons, naar een schuilkeldertje.
M'n koffer liet ik onderweg gewoon buiten liggen.
De schuilkelder ging op en neer als een bootje. Bommen gierden over ons hoofd. Pannen vlogen rinkelend van de daken. Scherven kletsten overal. Ons laatste uur scheen geslagen. Van der Linden en één Verhage bleven buiten. Eindelijk trok de bui over. We dachten dat heel het dorp in puin lag. Er bleek echter niets gebeurd te zijn. Plasse sprak in de schuilkelder eerst een dankgebed uit. Om 8 uur was alles voorbij, v.d..Linde wilde direct naar Meliskerke. Wij niet, de volgende dag zijn we alsnog vertrokken.
Toen pas hoorden we dat Biggekerke zwaar was getroffen, 45 doden waaronder 2 meisjes van Zoutelande. De weg van Biggekerke naar Valkenisse was omgeploegd . 
Bij *Flach in Meliskerke zijn we 13 dagen gebleven en voelden ons er tamelijk veilig. We zagen verschillende kustbombardementen van zeer dichtbij doch zonder noodlottige gevolgen.
* Meester Flach, hoofd van de Christelijke school in Meliskerke

Zaterdag 30 september was ik thuis toen de Moffen kwamen melden dat we inkwartiering kregen. Tegen wil en dank gingen we dus naar huis terug. Achter ons huis was een kanon opgesteld . 'sAvonds reden ze een grote eetketel in het weggetje voor de kost; +/- 100 mensen hadden de kust verlaten.

Oktober 1944

Inhoud