Energiebeheersing

klik

Energiebeheersing

Energiebeheersing op basis van de NexBox hardware en Nexmaster software. Handelen op de vrije stroommarkt is een risicovolle onderneming. Maar, zeggen de handelaren, 'wij dragen de risico's zelf. Omdat met energiebeheersing veel kosten kunnen worden bespaard wordt dit veel toegepast. Ze worden niet, zoals vroeger, op de verbruikers afgewenteld.'

Een donderdagochtend in april. In het moderne kantoorpand achter het station van Den Bosch wordt, zoals elke ochtend, hectisch gehandeld. Nexus is specialist op gebied van energiebeheersing informatie systemen. Mannen in hemdsmouwen praten tegen elkaar in onbegrijpelijk jargon. 'Heb jij nog wat gedaan voor de 'week ahead', Martin? Het is een hele hoge APX. Ik zit echt met mijn mond open te kijken.' Vanuit de luidsprekers van telefoons worden prijzen geroepen. '32,50? 33 is net gelift.'

Schermenhandel in Den Bosch? Ja, maar niet in aandelen. De NexBox hardware en NexMaster software informatie systemen worden gebruikt bij energiebeheersing. De mannen, en een enkele vrouw, zijn medewerkers van Nederlands grootste energiebedrijf Essent. Zij handelen in elektriciteit. En dat, zeggen zij zelf, is heel wat complexer dan handelen in aandelen of in 'gewone commodities' (grondstoffen als olie en granen, red.).

'Een aandeel,' zegt 'short-term trader' Gerard Koops, 'kun je bewaren. Olie ook. Maar elektriciteit niet. Omdat met energiebeheersing veel kosten kunnen worden bespaart, vormt dit meestal het uitgangspunt bij productiemonitoring en productieregistratie. Je kunt niet '100 megawatt baseload' kopen of verkopen. Er moet een leverdatum aan vastzitten.'

Met andere woorden, vraag en aanbod moeten voortdurend met elkaar in evenwicht zijn. Wat aan stroom op het net wordt gezet, moet direct worden afgenomen.
Voor 'programmaverantwoordelijke' marktpartijen, zoals Essent, betekent dit dat zij ieder kwartier 'in balans' moeten zijn. Deze site gaat onder andere over energiebeheersing met behulp van de NexBox. Leveren ze op enig kwartier van de dag minder aan het net dan hun klanten afnemen, dan koopt netbeheerder Tennet het verschil bij op de zogeheten 'onbalansmarkt'. De verbruiker merkt daar niets van, maar de - soms gepeperde - rekening gaat naar de partij die in gebreke is gebleven.

De traders moeten dit zien te voorkomen. Energiebeheersing is veel aantrekkelijker uit oogpunt van kostenbesparing. Maar dat is slechts een van hun taken. Ze zitten er vooral om de activiteitenportfolio van Essent te optimaliseren. Dat wil zeggen, om de productie en inkoop zo efficiënt mogelijk af te stemmen op de verkoopverplichtingen. 'En dat is verre van eenvoudig', zegt Koops.

Essent handelt op stroombeurzen in Nederland, Duitsland en Frankrijk, koopt stroom in van collega-producenten, importeert stroom uit het buitenland, en beschikt over een gediversifieerd productiepark, zoals gasgestookte, kolen- en warmtekrachtcentrales, biomassacentrales, waterkrachtcentrales en windmolenparken. De centrales worden direct aangestuurd vanuit de handelsvloer in Den Bosch, om zo tot een optimaal rendement te komen. 'Een goede communicatie met de operators van de centrales is onontbeerlijk', zegt Koops.

De productiekosten zijn vooral afhankelijk van de prijs van de brandstoffen, aardgas en kolen. Essent is de grootste verbruiker van gas in Nederland en een grote speler op de kolenmarkt. Dus handelt het bedrijf daar ook rechtstreeks in. Dat niet alleen: omdat de gasprijs is gekoppeld aan de olieprijs, en de olieprijs genoteerd is in dollars, wordt er in Den Bosch ook gehandeld in olie en vreemde valauta.

'De grote vraag voor ons is altijd: 'make or buy?', zegt Chip Register, de Amerikaan die de operationele leiding heeft over de handelsactiviteiten. 'En als je produceert, is de vraag, met welke centrale doe je dat dan? Dat is een heel gecompliceerde puzzel.'

De absolute prijs van elektriciteit is daarbij niet het belangrijkst. 'Waar het om gaat is wat we noemen de 'spark spread', het verschil in prijs tussen brandstof en elektriciteit. Dat bepaalt de marge.'

De elektriciteitsprijs wordt natuurlijk vooral bepaald door het totale aanbod in de markt en door de vraag. Het aanbod van de concurrentie wil nog weleens voor verrassingen zorgen. Zo is het voor de traders van belang of er productie-uitval is bij de concurrent. Door de geringe omvang van de markt, kan de uitval van een enkele centrale de prijs al flink opdrijven. 'De meeste mensen realiseren zich niet dat een van de tien starts van centrales mislukt', zegt Koops. 'En onderhoud kan centrales stil leggen.'

De vraag naar elektriciteit wordt sterk bepaald door de weersomstandigheden, die door de traders dan ook op de voet worden gevolgd. Als het erg koud of erg warm is, wordt er meer stroom gebruikt. Het weer heeft overigens ook invloed op het aanbod: de productie van de vele windmolens in Nederland valt of staat met de kracht van de wind.

Door de geringe omvang van de reservecapaciteit in Nederland, het ontbreken van opslagmogelijkheden en het grillige afnamepatroon, schommelt de prijs van elektriciteit enorm. Register omschrijft de elektriciteitshandel dan ook als een 'bijzonder risicovolle activiteit'. En hij is, als voormalig valuta-, olie- en gashandelaar, en voormalig tankcommandant in het Amerikaanse leger, wel iets gewend.

Essent bewaakt de handelsrisico's overigens nauwgezet. Een risicomanagementafdeling, die zetelt in een aangrenzende ruimte, ziet toe. Hoofd van die afdeling, Menke Ubbens, rapporteert rechtstreeks aan een lid van de raad van bestuur. Ubbens: 'Wij stellen de ruimte vast waarbinnen de traders mogen handelen. Daar oefenen we voortdurend controle op uit.' Volgens Ubbens is het onvermijdelijk dat in de vrije energiemarkt faillissementen zullen optreden.

Register denkt dat 'op termijn alleen grote bedrijven mee kunnen komen in dit spel. Je moet een enorme hoeveelheid informatie verzamelen en verwerken om de markt goed te kunnen volgen. En dan moet je ook nog jaren vooruit kunnen kijken. We handelen nu voor levering van morgen, maar ook al voor 2004 en zelfs 2005. We hebben grote investeringen moeten plegen in IT en in hooggekwalificeerde mensen. Kleine bedrijven kunnen dat niet opbrengen.' Ondanks al deze investeringen, werkt de vrije markt efficiënter dan de gereguleerde markt van vroeger, daarvan is Register overtuigd. Sombere voorspellingen zoals onlangs van de Algemene Energieraad, dat de vrije stroommarkt zal leiden tot minder concurrentie en hogere prijzen, deelt hij niet. 'Vergeet niet dat er vroeger heel veel inefficiency voorkwam. Die werd echter afgewenteld op de verbruiker. Nu dragen wij zelf de kosten als we het niet goed doen.'

De vrije jongens van de energiemarkt
Elektriciteit is een relatief nieuwe commodity. Enkele jaren geleden bestond er immers nog geen 'markt' voor elektriciteit. De prijzen werden door de overheid bepaald; klanten bestonden niet, alleen 'aansluitingen'.

Met de voortschrijdende liberalisering van de energiemarkt is hier verandering in gekomen. In Nederland zijn zakelijke verbruikers inmiddels vrij in hun keuze van energieleverancier. Huishoudens en andere kleinverbruikers volgen over acht maanden.

De wereld van de energiebedrijven is hierdoor totaal veranderd. Zij moeten nu met elkaar concurreren, op prijs. Om te overleven in die strijd, moeten zij zo efficiënt mogelijk werken.

Handel is hiervoor onontbeerlijk. In de schaduw van de liberalisering is dan ook in de afgelopen jaren een omvangrijke, en bloeiende, handel ontstaan in elektriciteit, tussen tientallen marktpartijen - producenten, distributeurs en 'brokers'. Die handel blijkt complexer en volatieler te zijn dan iemand ooit had kunnen denken, maar daarom des te fascinerender.

Voor de financiering van investeringen kan gebruik worden gemaakt van banken:
ABN/Amro

Van Lanschot Bankiers

Energie kan worden afgenomen bij de volgende leveranciers:

WESTLAND ENERGIE

RWE Energy Nederland N.V.

Netbeheerders zijn een gegeven van de plaats waar u zit:

Netbeheerder Centraal Overijssel (CONET)

NRE Netwerk

ONS Netbeheer

RENDO Netbeheer

Westland Energie Infrastructuur

Ministerie van Economische Zaken
Op deze site staat een grote hoeveelheid informatie over de beleidsterreinen van Economische Zaken: ondernemingsklimaat, innovatie, internationaal economisch beleid, marktordening en energie. SenterNovem is een agentschap van het ministerie van Economische Zaken.

Ministerie van VROM
VROM staat voor ruimtelijke ordening, volkshuisvesting, milieubeheer en rijkshuisvesting. Zelf heeft het ministerie het meestal over ruimte, wonen en milieu. Op deze site vindt u informatie over het werk van dit ministerie.

Ministerie van Buitenlandse Zaken
Het ministerie van Buitenlandse Zaken is verantwoordelijk voor het buitenlands beleid. De website biedt een compleet beeld van buitenlandse zaken als buitenlands beleid, ontwikkelingssamenwerking en Europese samenwerking.

Ministerie van Verkeer & Waterstaat
Het ministerie van Verkeer en Waterstaat werkt aan de duurzame bescherming tegen het water. En aan veilige verbindingen van internationale kwaliteit. SenterNovem voert voor dit ministerie enkele regelingen uit.

Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen
Het beleid van dit ministerie is erop gericht mensen kansen te geven hun talenten te ontdekken, te ontwikkelen en te gebruiken. SenterNovem voert voor dit ministerie enkele regelingen uit.

Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteiten
Deze website biedt informatie over de werkterreinen van dit ministerie: duurzaam en innovatief ondernemerschap in de landbouw en visserij, voedselveiligheid en -kwaliteit, vitale natuur en vertrouwd platteland.

AWT
De Adviesraad voor het Wetenschaps- en Technologiebeleid (AWT) adviseert de Nederlandse regering en het parlement over het beleid voor wetenschappelijk onderzoek, technologische ontwikkeling en innovatie.

Bedrijvenloket
Om de dienstverlening van de overheid aan ondernemers te verbeteren heeft het ministerie van Economische Zaken het initiatief genomen om het Bedrijvenloket te ontwikkelen. Dit is dé ingang op internet voor alle ondernemers die informatie van de overheid nodig hebben.

Energy.eu
Energy.eu is een non-profit organisatie gericht op het brengen van het laatste nieuws omtrent energie op Europees niveau.

Eureka
Eureka is een Europees netwerk voor industriële research & development. Eureka ondersteunt bedrijven die internationaal willen samenwerken bij de ontwikkeling van nieuwe producten. De website vermeldt onder meer de deelnemende landen, projectbeschrijvingen en publicaties.

EVD, Internationaal Ondernemen en samenwerken
De EVD, een agentschap van het ministerie van Economische Zaken, ondersteunt het Nederlandse bedrijfsleven bij internationaal ondernemen en samenwerken. De website geeft informatie over buitenlandse markten en het leggen van contacten met buitenlandse zakenpartners.

FME-CWM
FME-CWM is de werkgeversorganisatie voor de metalelektro-sector. SenterNovem en FME-CWM hebben een samenwerkingsverband.

FMO
De Nederlandse Financierings-Maatschappij voor Ontwikkelingslanden N.V. (FMO) ondersteunt de private sector in ontwikkelingslanden en opkomende markten in Azië, Afrika, Latijns Amerika en Centraal en Oost Europa. Dit om bij te dragen aan structurele en duurzame economische groei in deze landen.

Informatiecentrum milieuvergunningen (Infomil)
Het Informatiecentrum Milieuvergunningen, kortweg Infomil, informeert overheden over milieubeleid. Infomil is de schakel tussen de beleidsmakers van het Ministerie van VROM en gemeenten, provincies en waterschappen die dit beleid uitvoeren.

Informatielijn Internationaal ondernemen
U kunt met al uw vragen over internationaal zakendoen terecht bij de informatielijn Internationaal ondernemen. Telefonisch (0800-6080) of via internet. De site biedt alle informatie over exporteren, importeren en investeren.

Innovatieplatform
Het Innovatieplatform ontwikkelt voorstellen om de innovatiekracht van Nederland te versterken. Dit met het doel ons land in 2010 tot een koploper te maken in de Europese kenniseconomie.

IRC Nederland
Het Innovation Relay Centre (IRC) Nederland maakt deel uit van een uitgebreid en professioneel Europees netwerk. IRC Nederland draagt technologie over op Europees niveau om zo innovatie in de Nederlandse industrie te bevorderen.

Kamer van Koophandel
De Kamer van Koophandel biedt informatie voor ondernemers aan. U vindt op de website onder andere actuele handelsregisterinformatie, voorlichting voor startende, groeiende en stoppende ondernemers, informatie over import en export en een wegwijzer voor de ondernemer.

LNV-Loket
Bij het LNV-loket kunt u terecht met al uw vragen over de uitvoering van de wet- en regelgeving van het Ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij. Op de site vindt u informatie over alle regelingen van dit ministerie. Ook zijn brochures en formulieren te downloaden.

MetaalUnie
De MetaalUnie is ondernemersorganisatie voor het midden- en kleinbedrijf voor de meta-elektrotechniek. SenterNovem en de MetaalUnie hebben een samenwerkingsverband.

MKB Nederland
In ledental is MKB-Nederland de grootste ondernemerscentrale in ons land. Circa 125 branche-organisaties en zo'n 400 regionaal en lokaal gerichte ondernemersverenigingen zijn aangesloten. MKB-Nederland behartigt de belangen van zo'n 125.000 ondernemers.

MVO Nederland
MVO Nederland stimuleert en ondersteunt bedrijven, overheden en maatschappelijke organisaties bij het invullen van hun maatschappelijke rol. Door het delen van kennis, het organiseren van activiteiten en door samen te werken met partners.

NWO
De Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) werkt aan de toekomst van de wetenschap in Nederland. Speerpunten zijn vernieuwing en kwaliteit.

Octrooicentrum Nederland
Het Octrooicentrum Nederland zorgt voor de octrooiverlening in Nederland en voor de verspreiding van technische kennis, die in de octrooi-literatuur ligt opgeslagen. Octrooicentrum Nederland is een zelfstandig onderdeel van het Ministerie van Economische Zaken.

Overheid.nl
De website www.overheid.nl is uw wegwijzer bij het zoeken naar informatie, beleid, producten en diensten van alle Nederlandse overheidsorganisaties op internet.
U vindt hier overheidsproducten zoals subsidies, vergunningen, belastingen en uitkeringen. Particulieren en Ondernemers en organisaties hebben eigen ingangen. Overheidsproducten die betrekking hebben op beide groepen kunt u via beide ingangen vinden.

RIVM
Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) voert taken uit voor de beleidsontwikkeling en het toezicht op het gebied van volksgezondheid, milieu en natuur.

SER
De Sociaal Economische Raad (SER) adviseert de regering en het parlement over de hoofdlijnen van het te voeren sociaal-economisch beleid. Op dit gebied is de SER het belangrijkste adviesorgaan van de regering.

STT
De Stichting Toekomstbeeld der Techniek (STT) draagt bij aan een meer integraal beeld van de toekomstige Nederlandse samenleving op het gebied van technische ontwikkelingen in samenhang met andere ontwikkelingen in de maatschappij.

Subsidieshop
De subsidieshop geeft een overzicht van subsidies die voor uw bedrijf of project relevant kunnen zijn. Op de site staat een totaal aanbod van de ruim 300 subsidies die speciaal gericht zijn op ondernemers.

Syntens
Syntens Innovatienetwerk voor ondernemers begeleidt ondernemers die willen innoveren. Syntens adviseert het MKB bij vernieuwing in producten, productieprocessen, bedrijfsvoering en Informatie- en Communicatietechnologie.

Technologiestichting STW
Technologiestichting STW financiert technisch-wetenschappelijk toegepast onderzoek. STW brengt universiteit en bedrijfsleven met elkaar in contact en begeleidt hun onderzoek.

VROM Ruimteforum
Het Ruimteforum biedt een platform aan overheden om kennis en vaardigheden te delen en uit te wisselen op het gebied van Ruimtelijke Ordening.

De volgende bedrijven zijn zeer grote energie verbruikers

Verzekeringen Aegon

Bekend van de supermarkten Ahold

chemie Akzo

Metaal Arcelormittal

Electronics ASML

Handel in office supplies Corporate Express

Chemie DSM

Bank Fortis

Handel Hagenmeyer

Bier Heineken

Bank ING groep