BTW-carrouselfraude kost de staat dit jaar naar schatting een half miljard aan inkomsten. De fraudeurs bedienden zich daarbij tot voor kort vooral van de lucratieve handel in CPU's. Het gaat in principe om een zeer simpele vorm van fraude: in rekening gebrachte omzet-belasting wordt eenvoudigweg niet afgedragen.
Omdat de fraudeur bij ontdekking door de fiscus meestal al gevlogen is, probeert de belastingdienst volgens fiscalist mr Redmar Wolf de handel met oneigenlijke middelen plat te leggen. Bedrijven die met een fraudeleuze handelaar zaken hebben gedaan kunnen voorlopig fluiten naar hun teruggevorderde BTW of vooraftrek wordt hen niet toegestaan.
 

 Fraude bedreigt de computerhandel

door Peter Lievense.

Het was wel degelijk een hete zomer dit jaar in het zuiden van het land. Begin juli deed de Fiscale Inlichtingen- en Opsporingsdienst (FIOD) in Limburg en Noord-Brabant met de politie invallen in vijftien panden van bedrijven die werden verdacht van grootschalige BTW-fraude met computeronderdelen. Behalve de boekhouding en de administratie nam de FIOD ook CPU's,  grote geldbedragen en verschillende auto's in beslag. Zes personen werden gearresteerd. De FIOD liet weten dat een compleet netwerk van frauderende bedrijven was blootgelegd dat de Staat voor enkele miljoenen had opgelicht.
Mr. W.J.B. Zeijl, hoofdofficier bij het Openbaar Ministerie in Roermond, wil weinig kwijt over de zaak. ,,Er zitten op dit moment nog twee personen in voorarrest. Zij worden verdacht van valsheid in geschrifte en het deelnemen aan een criminele organisatie. Overigens is het niet zeker of dit laatste hen ten laste zal worden gelegd. Maar deze verdenking geeft ons meer mogelijkheden tijdens het onderzoek, zoals het vastleggen van telefoongesprekken'‘
Het OM kan de extra handvaten wel gebruiken volgens mr. Zeijl. ,,Het zal nog wel enkele maanden duren voor de zaak voorkomt, de materie is zeer ingewikkeld. Er is sprake van verschillende carrousels, schijnconstructies en lege bv's. Grote vraag is ook waar het geld gebleven is.'‘
 

Volgens een publicatie van de belastingdienst is er bij een carrousel-fraude sprake van meerdere schakels die al dan niet fictief handel met elkaar drijven. De eerste schakel verwerft goederen in een ander EU-land tegen het nul-tarief en levert en factureert met 171/2 procent btw door aan een tweede schakel zonder aangifte te doen en de btw af te dragen. De tweede partij doet wel aangifte en betaalt wel omzetbelasting over de doorverkoop. ‘De geringe positieve' heet dat in belastingjargon. Daardoor is de kans kleiner dat de dienst controle instelt. Meestal volgen nog enkele schakels waarna de laatste een intracommunautaire levering aangeeft: hij verkoopt de partij zogenaamd weer naar het buitenland tegen het nul-tarief en genereert zo een omvangrijke negatieve aangifte. De goederen worden in werkelijkheid aan particulieren verkocht of aan een partij die voor de belastingdienst buiten beeld valt en de goederen weer doorverkoopt aan de eerste schakel. Dan is de carrousel rond.

Volgens fiscalist en advocaat mr. Erik Scheer van Caron&Stevens/Baker&McKenzie gaat het meestal om veel eenvoudigere constructies. ,,Er is een aantal varianten. Eigenlijk is het heel eenvoudig : er wordt omzetbelasting in rekening gebracht die niet wordt afgedragen. Vaak zijn er ook bonafide bedrijven bij betrokken, die van de fraude geen weet hebben.  Het probleem is dat het btw-systeem een heel fragiel systeem waarbij alleen achteraf controle wordt uitgevoerd en dan nog alleen maar bij afwijkende patronen. Maar ik kan me voorstellen dat de belasting niet aan de klok gaat hangen dat het systeem helemaal lek is en dat het eenvoudig is om fraude te plegen. De btw genereert met 51 miljard de grootste belastingopbrengst.'‘
Zijn collega mr. Redmar Wolf valt hem bij. ,,De banale oorzaak van de fraude is dat je maandenlang volkomen legaal een onderneming kunt uitoefenen zonder dat je btw-aangifte hoeft te doen. Wanneer je een bv koopt, moet je die aanmelden bij de belastingdienst. Dat kan een paar maanden duren. Daarna krijg je een registratieformulier waar je een paar weken de tijd voor kunt nemen. Vervolgens krijg je een aangifteformulier waar met grote letters op staat: wacht met betalen tot de naheffingsaanslag is opgelegd. Ondertussen brandt de btw in je zak. Wanneer er dan na een half jaar uiteindelijk een acceptgiro komt, vertrek je naar een warm land en concludeert de fiscus dat het om een plof-bv ging.'‘

Blijkbaar heeft de FIOD in de Limburgse zaak de fraudeurs in de kraag kunnen grijpen, maar in de meeste gevallen is het brein achter de carrousel-fraude gevlogen voordat de fiscus zelfs maar aan controle toekomt.
Volgens mr. Wolf probeert de belastingdienst de schade te verhalen op de afnemers. ,,Als ze er achter komen, is het geld al weg. Dus probeert de fiscus nu om aftrek van btw te weigeren van afnemers van de fraudeurs. Hoewel de Hoge Raad in twee zaken, waarbij het nota bene er van af droop dat de betrokkenen in de carrousel zaten, heeft gesteld dat er wel degelijk recht is op aftrek. Zolang de btw maar is betaald, de facturen in orde zijn en de goederen werkelijk zijn geleverd.'‘
Dat is heel frustrerend voor de fiscus, denkt de advocaat. ,,Ze proberen de zaak te vertragen door recht op vooraftrek te weigeren. En in een snelle branche als deze gaat het om enorme bedragen. Wanneer ze je geld een half jaar vasthouden, en het gaat om miljoenen, sta je als bedrijf aan de rand van de afgrond.'‘
Een gang naar de civiele rechter om betaling te vorderen biedt meestal geen oplossing, weet mr. Wolf. ,, De inspecteur zegt dan dat er een FIOD-onderzoek gaande is en wijst op rapporten waarin wetenschap wordt aangewreven. De rechter in het kort geding gaat dan echt de btw niet teruggeven. Hij oordeelt dat het een fiscale procedure betreft en dat de eiser het onderzoek maar moet afwachten. Bovendien wordt vaak als argument aangevoerd dat de afnemer fraude had kunnen vermoeden omdat de CPU's onder de prijs werden aangeboden.'‘
Volgens mr. Scheer wordt daarbij ten onrechte gekeken naar de officiële prijzen. ,,De handelaren doen nu eenmaal vaak zaken met partijen die buiten de officiële kanalen om op de markt komen. Wanneer een computerbedrijf in het zuiden van het land bij Intel 100.000 CPU's afneemt tegen tachtig procent korting van de marktprijs en het bedrijf er maar de helft gebruikt omdat de verkoop van zijn pc's tegenvalt, zet hij de andere 50.000 af buiten het officiële kanaal. Dat is handel onder de marktprijs.'‘

De acties van de FIOD en de fiscus bezorgen de branche zwaar weer, meent Edwin van Abs voorzitter van de Stichting Belangenbehartiging Computer Hardwarebranche (BCH). ,,Alle bedrijven die meer dan vijftig CPU's per keer schuiven en bezoek hebben gehad van de belastingdienst moeten nu elke twee weken al hun in- en verkoopfacturen inleveren. Sommigen is het verboden hun waren te exporteren. Bedrijven die zaken hebben gedaan met fraudeurs en bij de FIOD onder de loep liggen, zien hun BTW bevroren. Wanneer de FIOD denkt hard te kunnen maken dat ze in de carrousel zaten,  komt er een forse boete of beslaglegging boven op. Dit heeft sinds maart zeker 53 bedrijven de kop gekost. Het is een paniekreactie van de FIOD. Ze denken: ‘We sluiten de boel en tegen de tijd dat we zijn uit geprocedeerd zijn we een paar jaar verder.'‘

De BCH werd eerder dit jaar opgericht om gezamenlijk de belastingdienst tegemoet te treden, volgens Van Abs. ,,Iedereen was individueel bezig om tegen de FIOD te vechten. Als stichting willen we in overleg treden met het ministerie van Financiën om te komen tot uniforme regelgeving. We zijn niet tegen de FIOD-acties, maar het bleek dat er in ieder district weer andere regels golden voor de traders. Wij willen de regels inventariseren en na gaan of ze conform de wet zijn. Er werden onmogelijke dingen van de bedrijven gevraagd. Je moest ineens controleren of een leverancier wel een vestigingsadres had of behalve een 06-nummer ook een reguliere telefoonaansluiting. Daarnaast moest je de btw-nummers controleren, maar volgens onze leden werkte de belastingdienst in verschillende districten daar niet aan mee. Je kunt als bedrijf niet zeker weten of iemand voor je of achter je aan het rommelen is. Maar wanneer jij koopt bij een leverancier die de door jou betaalde btw niet afdraagt, ben jij volgens de FIOD strafbaar.'‘  

Inmiddels kan de ondernemer wel bij alle districten van de belastingdienst terecht voor informatie over potentiele leveranciers. De coördinatie ligt in handen van het pas opgerichte Centraal Punt Carrouselfraude (CPC), waarin alle carrousel-experts zijn samengevoegd. Volgens FIOD-woordvoerder Peter Mulder is de aanpak dankzij het CPC doeltreffender geworden. ,,Een carrousel liep vaak dwars door meerdere belastingdistricten. Door de centrale sturing vanuit Haarlem is er een beter zicht op wat er in het land gebeurt. Daarnaast is de kennis natuurlijk toegenomen. Op bedrijven die een potentieel gevaar vormen houden we nu een extra oogje. Het geklaag van die bedrijven is vaak onterecht. Wanneer we optreden is daar echt wel aanleiding toe.'‘
Binnen de CPC werkt ook een fiscaal-technisch coördinator die op grond van analyses en onderzoeken van de FIOD de belastinginspecteur kan adviseren om bij een negatieve aangifte niet uit te betalen of de aftrek van voorbelasting te weigeren.

De BCH heeft inmiddels zo een tachtig leden en is er volgens Van Abs voor alle hardware leveranciers, van computershops tot Tulip, van importeur tot trader. ,,Het zijn vooral de traders die met de fraude te maken krijgen. Wij schatten hun aantal tussen de honderd vijftig en driehonderd. Dat zijn bedrijven die uitsluitend kopen en verkopen, gewone handel. Ik zit zelf in die handel, maar ik weet ook niet altijd waar de spullen blijven. In sommige gevallen weet ik dat ik aan een system-integrator lever, in een ander geval aan een trader. De hele trading handelt met elkaar. Degene die aan het eind van de lijn zit gaat dat ding nog wel eens in een computer bouwen.'‘
Het cowboy-imago van de branche doet Van Abs schouderophalend af. ,,Dat geldt voor de hele computermarkt. Iedereen die naar de kamer van koophandel gaat en zich voor tachtig gulden inschrijft kan een hardwarebedrijf beginnen. De kwaadwillenden vormen maar een kleine groep. Zij zien hun kans schoon om in deze markt hun zakken te vullen. CPU's zijn bij uitstek geschikt voor btw-fraude. Ze zijn klein, hebben een hoge waarde en zijn nauwelijks traceerbaar. Wanneer je genoeg geld hebt om te investeren en elke dag een miljoen omzet en daar geen btw over afdraagt ben je na een jaar schatrijk. ‘'

Mr. Wolf vindt dat de fiscus een afschrikbeleid voert. ,,Ze kunnen de echte zwarte piet niet pakken, dus pakken ze iedereen die er omheen zit en leggen ze de handel plat. Bedrijven die ter goeder trouw zij worden hiervan de dupe. De mensen zijn doodsbang om nog in Nederland zaken te doen. De fraudeurs van het eerste uur zijn al weer op zoek naar nadere groene weiden.'‘ Die groene weiden kunnen in andere landen liggen, maar ook in andere branches. Het gerucht gaat dat de handel in mobiele telefoons zich nu mag verheugen op speciale belangstelling.
Van Abs beaamt dat de schrik er goed in zit. ,,Er wordt een stuk minder gehandeld. Zowel vraag als aanbod zijn afgenomen. Er zijn nog maar een paar bedrijven die in echt grote partijen doen. Ik ben er van overtuigd dat de echte louche handelaren nog steeds zaken doen, maar nu vanuit België of Spanje. Maar dat betekent niet dat die spullen het land niet meer inkomen.'‘
Voorzichtigheid blijft dus geboden en niet alleen voor de handelaren, weet Van Abs. ,,Er zitten een heleboel bedrijven in de problemen, ook gerenommeerde computerbedrijven, maar niemand wil de vuile was buiten hangen. Ik weet van een groot computerbedrijf met een afdeling trading waarvan de fiscus tientallen miljoenen vasthoudt. Maar die onderneming was kapitaalkrachtig genoeg om dit te overleven.'‘
Mr. Scheer onderstreept dit. ,,Alle IT-bedrijven moeten op hun qui-vive zijn. Niet alleen bij nieuwe leveranciers, maar ook bij oude relaties waarbij het volume toeneemt.'‘