Muskusrat of bisamrat, de diersoort Ondatra zibethicus, een tot de familie Woelmuizen van de knaagdieren behorende, middelgrote, waterbewonende soort. De muskusrat is bruin van kleur, heeft een grote stompe kop met korte oren en vrijwel geen nek, en een verticaal afgeplatte, kale en beschubde staart, die bij het zwemmen als roer dienst doet. De achterpoten zijn van korte zwemvliezen voorzien; lengte lichaam 24–40 cm, staart 20–30 cm, gewicht tot 1,7 kg. Het vlees van de dieren is goed eetbaar, maar de pels (bisam) is het waardevolste product; in Noord-Amerika is de muskusrat een van de belangrijkste pelsdieren, zowel voor de beroepsjacht als in fokkerijen.

Het dier komt voor van Alaska tot New Foundland en zuidwaarts tot in Californië, daar waar niet te snel stromend zoet water beschikbaar is (echter ook aan de kust, o.a. in zoutmoerassen). In droge oevers wordt een nest gegraven bestaand uit een woongedeelte met enkele brede gangen; in ondiep en rijkbegroeid water worden ook zomernesten in de vorm van kegelvormige hutten gebouwd. De winternesten zijn hoger, samengesteld uit plantendelen en modder en doen ook dienst als voedselopslagplaats. Winternesten omvatten als regel meer dan één woonkamer.

Muskusratten houden geen winterslaap. Het zijn behendige zwemmers en duikers en krachtige gravers, die ook bepaalde trekbewegingen vertonen, vooral opvallend bij zich sterk uitbreidende populaties. Afhankelijk van seizoen en geografische breedte zijn er, na een draagtijd van 4 weken, per jaar 3–5 worpen van 6–8 aanvankelijk hulpeloze en blinde jongen; maximumlevensduur ca. 4 jaar. In Amerika wordt de muskusrat binnen de perken gehouden door een groot aantal natuurlijke vijanden, voedselconcurrentie en de soms aanzienlijke variaties in de waterstand in zijn leefgebied; daarnaast speelt de jacht een rol.

In Europa is de muskusrat een zeer schadelijke indringer geworden, die grote schade aan dijken en andere waterkeringen kan aanbrengen. Daar komt nog bij dat zij vrijwel alle cultuurgewassen op hun menu hebben staan. Van een vijftal in 1905 bij Praag losgelaten exemplaren werd een populatie opgebouwd die grote delen van Midden- en West-Europa veroverd heeft. Het houden van muskusratten was al in 1930 in Nederland en België verboden; uitzetten elders (o.a. Finland, Rusland) heeft echter ook bijgedragen aan de snelle uitbreiding van de soort. In 1941 werd de eerste muskusrat in Nederland aangetroffen; in 1978 werden in Nederland meer dan 100 000 muskusratten gevangen en in 1989 bijna 340 000. Vrijwel geheel Nederland en België behoorden eind jaren tachtig tot het verspreidingsgebied van de muskusrat. In Nederland werd het dier in 1989 zelfs op Schiermonnikoog en Ameland gevangen. Slechts een continue, miljoenen guldens kostende bestrijding en niet aflatende oplettendheid kunnen de muskusrat binnen aanvaardbare grenzen houden. Op de Britse eilanden is het dier met succes bestreden en uitgeroeid (1930–1937).

Encarta - encyclopedie 2000 - Winkler Prins