Uut `t twaolfde nummer, baemisse 2001
in ’t dialect van Ritthem (Walcheren):
Bas van de
Velde
Welzienge
2.45u
Dien
ievalligen aeven zag ik
een rienk rond de maene en
d’r kwam regen van over den duune.
De wind trok an toen ‘k docht
an dat wilde wezen en die rooie ôgen
en wat a je riep in je leste zucht.
Enkelt wien a ‘ier de pad weet
ziet de vaege contouren van een ‘uus
in de nacht - licht brandt er
allank a nie meer. Noe begriep ik
die bloeddeurlôpen ôgen. Noe pas.
Blinden reutele. De lucht verachtert.
in ’t dialect van Zuud-Beveland:
Henny Lamper
Gin mens
‘oudt er van je
‘k Leefden ooit as een miljenair
Verzoop al m’n geld en ik aa langen ‘aer
Van ‘s oches tot ‘s aèves zat ik in de kroeg
Nooit op m’n werk, tot a m’n baès me ontsloeg
Zo zonk ik wig in een dulve van drank
Gin vrienden aa ‘k nog, dat was ulder dank
voe al die feêsten die a ‘k ooit gaf
noe staè ‘k mie eên beên in ‘t graf
Gin mens ‘oudt er van je a j’ in de goote ligt
en in je zakken gin rooie rotcent
en thuus gin vrouwe die a joe ‘s verwent
mae ‘k bin van plan om dat êne beên
trug uut dat graf t ‘aèln, ‘k wil nog nie vergaèn
voe mien part spiekern ze de kroegdeure dicht, wan:
Gin mens ‘oudt er van je a j’ in de goote ligt
dit is een vertaelienge van ‘t bluesnummer
Nobody knows you when you’re down and out van Jimmy Cox uut 1929.
In ‘t dialect van Oôskappel (Walcheren)
Jan Zwemer
Deppel
'k Kwam een
keer in Deppel.
'k Zette
m'n auto neer in een straetje achter een diek en 'k stapte naè 't 'uus van m'n
nom Kees.
't Was
tegen zesse - zelfs in Deppel vergaet de tied - en toen a 'k op de belle
drukte, kwam nom Kees naè voren mee een aerrepelkrumel nog an z'n mond'oek. Uut
z'n achterzak aod n z'n portemonnee a g'aele.
'O, bin jie
't...'
Ie ao
gedocht da 't er eên was die a mee een collecte kwam. Of mee een busse - 'oe
zeide je dat in Deppel?
Nom Kees en
tante Gommertje 'aodde nog van die ouwerwesse uutdruksels. 't Plasticje over
een pakje koekjes 'eêtte bie tante nog aoltied een zuugje en...
Daè was
tante Gommertje. 'Wien is daè, Kees?'
'Da's neef
Jan. Jan van Piet.'
'Nee mae.
Wat een verrassienge. Komt er mae gauw in. Jan, doe je je schoenen even af? De
werkster is vanmiddag geweest...'
Ik dee m'n
schoenen uut - of was 't noe: áf?
Zeide ze
dat in Deppel noe anders as bie ons? Tenslotte kwam tante Gommertje van deze
kanten, awast was ze geên echte Deppelse.
Of zou dat
Deppelin 'eête?
Gos-vò-den-ezel,
nie lache Jan.
'Koffie?'
'Vanzelf,
tante.'
't
Taefelzeiltje was 't zelfde as bie ons thuus - mae dan dertig jaer terug.
Trouwens, daè stoeng ook nog zò'n blommegieter uut die tied. 'k Keek 's of t'r
ook nie een Buismanblikje vò 't zicht kwam en of Gommertje misschien nog koffie
maelde mee een 'andkoffiemeulen. Zò een dienk an de muur daè a je as kind van
die grôte 'oeken mee uut je kop stoôtte. Of waere 't deuken geweest?
'k Voelde
's of ze 'r nog zaete.
'Joekt 't,
Jan?'
Meelevend
waere ze wè. Lichaemsgebreken, kwaelen en kwesties wiere 'ier breêd uutgemete -
da wist ik nog van vroeger.
'Neê ò. 't Is a over.'
'O,
gelukkig. Want da kan lastig weze 'oor. Afgelope zondag kreeg ik nog van die
kriebels... 'Ier...' En tante wees op een plekke op d'r rik. 'D'r dan nie bie
kunne ee. En dan in kèrke...'
Nom Kees
knikte meelevend.
'Zò een
goeie spreker 'aodde me. 't Is zonde. Ik è den 'elt nie g'oore.'
Nom Kees
knikte meelevend.
'Oe zeide
dien zanger uut deze contreien dat ook a wì?
'Er beweegt
niet veel in Deppel / De zon nog wel het meest'
't Meêst
toet de verbeeldieng sprekende verhaal da 'k in deze weunkaemer g'ooren ao was
a meer as tien jaer terug 's verteld deur ome Kees.
't Was in
de tied dat n nog schilder was. Ie stoeng 's een keer op een ladder tegen den
achtergevel van de pastorie - middelzwaer vergereformeerd of zò - en daer aod n
geziee 'oe at de vrouwe van den domenie drie keren op een dag de bakjes
aarbeien die as aol-an deur meelevende gemeênteleden gebrocht wiere, in de
vuulnisbak kieperde. Of was 't noe op de compost'oop? Tante Gommertje ao d'r
nachten van wakker gelege, zò èrg ao ze 't gevonde.
'Nog koffie
Jan?'
'Doe nog
maer een bakje 'oor...'
Rook ik noe
m'n sokken? Nou, dat was dan ulder eige schuld. Tante Gommertje d'r
schoenen-uut-beleid was toet over de grenzen van de fermielje bekend. D'r waere
zelfs angetrouwde neefs die a 't nie wille geloven 'aodde - toet dat ze zelf in
't gangetje ulder kanariestampers van d'r onderdaenen stoenge te vrikken.
Principes waere 'ier principes.
'k Liet m'n
koffie mae wat langer stae - misschien zoue ze m'n sokken nie zò ruke van de
koffielucht. Maer op den duur moch ik 't toch uutlurke - da spreekt vanzelf. Of
zeide ze 'oplurke' 'ier in Deppel?
Mmm - ze
zoue 'lurke' 'ier misschien wè grof vinde. Dat ao je 'ier noga gauw. Vroeger a
'k mee neef Kees speelde...
Gos-vò-de-knienen
- die sokken begonne aomae meer te ruken. En 't zou nie minder ore ook. In 't
kleine kaemertje daer a me zaete, was 't op z'n minst 25 graden. Kelére...
'Even naè
de WC 'oor.'
Natuurlijk
tante, ik wist nog waer at die was.
De
verjaerdagskalender was nog aoltied denzelfden.
Blaere.
Jawoor. 'k Stoeng d'r nog op - of d'r bie, da kon je misschien ook wè zeie.
'Jantje Zwemer.' Aolle jaeren nog ao 'k een kaorte gekrege van oom en tante uut
Deppel. Aolle veertig keren - dat zou geên keer gemist è. Zukke mènsen kon je
toch nie in de stank zette...
'k 'Ieuw
m'n blôte voeten eên vor eên in de straele die op m'n commando uut de stortbak
in 't pleetje spoelde. Mee 't boord van de sokken droogde 'k ze af. De lucht
die at uut 't breisel kwam was gruwelijk in 't nauwe kotje en 't pleeraempje
goeng nog moeilijker open as vroeger.
Mae noe?
Misschien
was 't 't beste om die zure sappen maer 'ier of daer in te laete trekken.
Pleepapier genoeg - en 'k propte een antal vellen in de voorkant van elke
sokke, op de plekken die as 't natste van aol waere.
'Nou tante,
dat was een zwaere bevallienge', zeide 'k onder 't 'anden wassen. Gommertje
stoeng a naest me mee een 'anddoek. 'Joengen toch.' Tante kleurde d'r van.
'Zukke diengen zeie me 'ier nie.' Ze schudde d'r knotje en pakte den 'anddoek
wìr an.
Wezenlijk -
't leeken wè een bitje asof de lucht uut m'n sokken wat minder was.
Opgelucht
praotte en luusterde 'k verder. De groôtste zurge van de leste tied bleek 'ier
te wezen dat Kees op 't internet zat. De joenge Kees tenminste - m'n neef - en
ome Kees kon d'r nae maenden prakkezeren en vraegen nog aomae geên kop of
staert an kriege wat at dat noe precies was, internet. 't Ergste van aol was
dat ze 't van de kèrkeraed ook nie wiste of 't noe moogde of nie.
Eigenlijk
woue ze nie èrg gelove da 'k ook nie vee van internet afwist - in elk geval nie
genoeg om ulder uut de brand te 'elpen.
Onder 't
praoten keek ik nog 's goed rond. Ja zeg - nog aoltoôs dien ouwe kast van een
radio. En die balastore 'ieng ook nog an 't raem. Verkrumelde dat papier dan
nie in vuufentwintig jaer tieds? Wat weunde ze 'ier eigenlijk toch knus en
tevree op ulder pantoffels en in 't zicht van den diek mee daerachter de masten
van de boôtjes op 't Deppelse Diep.
Kwa, 'k zou
maer 's gae - want 'k wist uut ervaerieng dat 't 'ier op zaeterdagaevend a een
bitje zondag wier. Sabbat, zeide ze in Deppel.
Neef Kees
zou wè an 't surfen weze, docht ik bie m'n eige. Op internet.
'k Zou 't
ook doee a 'k in Deppel weunde - of zeide ze 'ier 'op Deppel'?
Tante
Gommertje zette m'n schoenen vò me gereêd.
Aie, daè
zeide 'k toch naebie een lillijk woord. Noe kon 'k toch werasjes nie mì in m'n
schoenen. Bliksores: die proppen pleepapier op m'n tênen...
Mee vee
piene en moeite kreeg 'k m'n ledere vrienden op den duur an - angemoedigd deur
een meelevende tante Gommertje.
'Dat ao je
broer noe vorig jaer ook.'
Dat za wè.
Mee een
breêe zwaoi naer oom en tante was ik weg. 'Goeie zondag'.
Toen a 'k
't wonderschône Deppel uutree - m'n blôte voeten in m'n schoenen - kwam dat
vèsje van Gerrit Wolschaap (of was 't noe Jan de Wilde?) wìr in m'n gedachten.
'D'r
bewéegt niet veél in Déppel / Heel sóms de tórenháan'
De
toren'aene? Welken dan, eilieve? Volgens mien 'aodde ze d'r in Deppel minstens
zevene...
Jakkes, wat
meurde die sokken op den achterbank. 'k Ao ze beter in de kofferbak kunne
gooie.
Toch 's
vraege an m'n broer.
in
’t dialect van Smerdiek (Tholen):
Arie de Viet
‘Thole, dae mo je dwas deurene’
Kommend over d’Oesterdam of over de brugge uut Braebant wor de
bezoeker verwelkomd deu een bord liengst de wegt: ‘Tholen, daar kun je niet
omheen’. De tekst is bedocht in de jaeren tachtig toen a iedere gemeênte die a
‘t een bitje mee wou telle in de regio, z’n eige op de kaerte zetten.
Naemsbekendheid was belangriek. Profileren, in goed Nederlands. Voorà om
bedrieven an te trekken. Amsterdam heeft het, Rotterdam doet het. In die geêst.
‘t Vreemde van dat bord is da je vor een voldongen feit staet: a
je de tekst leest, dan bin je a op Tholen. D’r om’eene kan je dan inderdaed nie
meêr, mae ‘t is netuurlijk ok figuurlijk bedoeld. Ik most er an dienke toen a
‘k las over ‘t Zeêlanddebat. ‘t Gieng erover of de verbindiengen in en nae
Zeêland verbeterd motte worre.
Gedepeteerde Van Zwieten vertèlden in Goes dat n, at n op Tholen
kwam, d’r aaltied verdwaelt. Op ‘t afrieën van d’Oesterdam most n lienksof of
rechtsof, rechtdeu kon nie. De bestuurder ziet daerom een dwasverbindieng
tussen d’Oesterdam en de Philipsdam wè zitte, zeide n. Ok aore deêlnemers an
dat debat vonde dat er nog wè een reêpe asfalt bie kon op ‘t eiland of da de
boel in ieder geval beter angegeve most worre.
Gespreksleidster drs. N. Ginjaar-Maas stooktn ‘t viertje nog een
bitje op deu te stellen da je beter nae een dool’of kon gae, as nae Tholen. En
de Thoolse wetouwer Heijboer wist warenteg te vertèln dat er a een
stippellijntje tussen de tweê dammen getêkend stieng op de plankaerte vor het
project duurzaem veilig verkeêr.
Mae motte we die kant we op? Mot er noe nog meêr ontsloten worre
in de tied van de cruise-control? We èn d’ Oester- en de Philipsdam a. Er
lèggen bruggen tussen Tholen en Altere, tussen Oud- en Nieuw Vossemaer, en
tussen Flupland en Steênbèrge. En in de zeumer kun je (op de fiets of lopes)
mee een pontje van Goris’oek nae Yesen en terug. Wordt ‘t noe juust geên tied
om ‘s te verdwaelen? As tegenwicht tegen ‘t jachten en ‘t jaegen? Is da nu
juust nie ‘t antrekkelijke van Tholen? Rust en ruumte è m’n a, zei ‘t VVV. Noe
ka j’ er ok nog es lekker verdwaele. ‘t Ont’aesten van de gestresste
tweeverdiener uut de randstad kan ommes ‘ier beginne: an ‘t afrieën van
d’Oesterdam of de Philipsdam.
A die stippellijn van Heijboer asfalt is geworre, dan mot er een nieuwe bord komme: ‘Tholen, dae mo je dwas deurene’.